Qarshi muhandislik iqtisodiyot instituti neft va gaz fakulteti «neft va gaz quduqlarini sinash»

12.2. Gaz yordamida suyuqlikni siqish qurilmasining ishini o‘rganish 
Eng ko‘p qo‘llaniladigan usullardan biri bo‘lib, UKP-80 ko‘chma kompressor 
qurilmasi yordamida, uzatish sarfi 8 m
3
/daq va maksimal bosim 8 MPa ga/teng. 
KS-16-100 kompressor qurilmasi kamroq qo‘llanib, uzatish sarfi 16 m
3
/min 
bosimi 10 MPa, KPU-16-250 esa – 25,0 MPa bosim hosil qiladi.
Ishlatish tizmasining diametri va quduqqa tushirilgan NKQning diametrini 
quduqdagi suyuqlikning zichligini bilgan holda, quduqda suyuqlik sathini tushirish 
chuqurligi h-ni har xil quvvatdagi kompressor qo‘llab amalga oshirish mumkin. 
Quvur orqa tarafiga havo haydalganda 
к
а
х
V
V
p
h
.
4
1
10



; (12.1) 
NKQ orqali havo haydalganda.
тиз
нкг
V
V
p
h



4
2
10
(12.2) 
bu yerda: h
1
va h
2
– quvur orqasi oralig‘ida va NKQ-da sathni psayish chuqurligi, m;
r – kompressor tomonidan beriladigan bosim, MPa;
ρ – quduqdagi suyuqlikning zichligi, g/sm
3
;
V
x.o
, V
nkg
, V
tiz
– quvur orqa tomonidagi, NKQ-dagi va tizmadagi suyuqlikning 
birlik hajmi, m
3
. 
м
м
т
h
5
,
241
950
,
7
192
10
86
,
6
/
160
,
1
24
0
,
8
10
4
3
4
1








---

145 
м
h
6
,
125
86
,
6
160
,
1
5
,
12
0
,
8
10
4
2





. 
Quyidagi ma’lumotlar asosida hisoblangan:
1) Kompressor UKP-80. 
2) Diametri ø140 mm.li ishlatish tizmasi suv bilan to‘ldirilgan. 
3) Quduqqa ø73 mm.li NKQ tushirilgan. 
4) Suyuqlikning sathini 600 metrga tushirish talab qilinadi. 
5) Quvur orqasiga 200 metr gaz haydalgan.
Suyuqlikga to‘ldirilgan quduqdagi gazni NKQning boshmog‘i orqali yorib 
kirishi uchun, quyidagi shart bajarilishi kerak. 
МПа
Н
P
КУШИШ
ИШГА
30
,
0
10
200
0
,
1
10
4
4
.






bu yerda: P
ishga qo‘shish
– ishga tushish bosimi, MPa;
N – NKQni tushirish chuqurligi, m;
ρ – quduqdagi suyuqlikning zichligi, g/sm
3
.
Agarda statik sath quduq ustidan qandaydir masofada bo‘lsa, ishga tushirish 
bosimi empirik formula bo‘yicha aniqlanadi.
Gaz quvurning orqasi tarafdan haydalganda 
МПа
d
D
h
P
КУШИШ
ИШГА
10
,
1
29
,
53
8
,
58
873
,
0
10
140
,
0
3000
10
2
4
2
2
4
2
.









. 
Gaz NKQ orqasi haydalganda.


МПа
d
D
D
h
P
КУШИШ
ИШГА
41
,
0
143
8
,
58
10
0143
,
0
8
,
58
073
,
0
140
,
0
10
140
,
0
3000
10
4
2
2
4
2
2
2
2
4
.











. 
Undan keyin NKQga gaz haydaladi. Bosim qiymati 8,0 MPa yaqinlashganda, 
suvni quduqdan siqib chiqarish boshlanadi, keyin aeratsiyalanadi va to‘liq gaz bilan 
aralashadi. Jarayon ikki bosqichda olib boriladi, jarayoni 12 MPa bosimda qatlamga 
depressiyaga olib kelinadi.
Nasos-kopressor quvurning 60mmli diametrligidan foydalanilganda bosim 
ko‘rsatkichi yanada yuqori bo‘ladi.

---

146 
Yuqoridagi hisoblar qatlamdan keladigan oqim bo‘lmaganda to‘g‘ridir. 
Qatlamdagi oqim quduqda oqim mavjud bo‘lganda sath yuqori bo‘ladi va 
kompressorning bosimi oshiriladi.