Qurilish vazirligi toshkent arxitektura qurilish instituti

Mikroto‘ldirgichli portlandsement 
Portlansementga mineral qo‘shimchalar bilan birga 10-15% dan ortiq bo‘lmagan 
miqdorda faol mineral qo‘shimchalar ham kiritish mumkin. 
Ko‘p tadqiqot ishlar natijasida shu narsa aniqlandiki, oddiy haroratda klinkerga 
10-25% gacha o‘ta tuyilgan kam faol qo‘shimchalar qoʻshilsa zich sement va betonlar 
ishlab chiqarish mumkin, va ular cho‘kish va shishish deformatsiyasi, agressiv suvlar 
ta’siriga chidamli bo‘ladilar. Betonlarni uzoq vaqt davomida qotganda 40-60 mkm 
o‘lchamdagi klinker zarrachalari to‘liq gidratlanmaydi va sement toshida 
mikroto‘ldirgich rolini bajaradi. 

---

164 
Avtoklav beton buyumlarga kremniyli ko‘shimchalarni ko‘shilsa, klinker 
minerallari va ko‘shimchalar orasida kimyoviy ta’sirlashuvi natijasida CSH (V), va 
boshqa gidrosilikat mahsulotlari yuzaga keladi. Mineral qo‘shimchalar sifatida 
quyidagilarni kiritish mumkin: domna va elektrotermofosfor shlaklari: kulli – shlakli 
chiqindilar, tarkibida 40% miqdorda bo‘lgan kvarsli qum 3% dan ortiq bo‘lmagan 
gilli, balchiqli, 6% dan kam ishqorlari bo‘lgan elektrofiltrlar changi, tarkibida 65% 
dan kam bo‘lmagan CaSO
4
– 2H
2
O li gips tosh. 
Past markali qorishmalar uchun quyidagi tarkibli bog‘lovchilar tavsiya etiladi: 
1) 40% dan kam bo‘lmagan klinker, 60% dan ortiq bo‘lmagan qo‘shimcha yoki 
ohaktosh 2) 30% dan ortiq bo‘lmagan klinker, 20% dan kam va 30% dan ortiq 
bo‘lmagan faol mineral qo‘shimcha, 3) 50% dan ortiq bo‘lmagan kvarsli qum yoki 
ohaktosh 40% dan kam bo‘lmagan klinker, 4) 2% dan ortiq bo‘lmagan AMQ 70% 
dan ortiq bo‘lmagan kulli – shlakli chiqindilar. 5) klinker 10% kam emas, domna 
yoki elektrotermofosfor shlak 70% ko‘p emas, faol mineral qo‘shimcha 20% kam 
emas – 30% ko‘p emas. Bu sementlarni sifati yaxshilash uchun plastifitsirlovchi 
gidrofob qo‘shimchalar kiritish ruxsat etiladi. Mikroto‘ldirgichli sementlarni tutib 
qolishi muddatlari: boshlanish – 45 min. oldin emas, oxiri 15 soatdan kech emas. 
Maydalik ko‘rsatkichi № 008 elakda qoldig‘i 10-12%, sath yuzasi 2500-3500 sm
2
/
2
bilan farqlanadi. Mustahkamligi 28 sutkadan keyin 17-18 kg/sm
2
.