Referat mavzulari ro’yxati

2. Plastmassalarning tarkibi va xossalari 
Plastmassa kompozitsiyalari polimer bog‘lovchi, kukun to‘ldirgich, plastifikator, 
qotiruvchi, stabilizator, bo‘yoqlar va boshqa modifikatorlardan iboratdir.
Plastmassalar tarkibi  
Bog‘lovchi moddalar sifatida polimerlar-sintetik smolalar, kauchuklar, sellyuloza 
birikmalari ishlatiladi. Polimer bog‘lovchining turi plastmassalarning issiqqa 
bardoshlilik, kislota va ishqorlarga bardoshlilik, mustahkamlik va deformativlik va 
boshqa xossalarini belgilaydi.
Polimer bog‘lovchilar ishlab chiqarishda neft, toshko‘mir, tabiiy gazlar, o‘simlik 
dunyosi va boshqa organik moddalar ishlatiladi. Polimerlarni organik sintez qilish 
jarayonida havodan olinadigan azot, kislorod va boshqa gazlar ishlatiladi.
Polimerlar tannarxini belgilovchi omillar xomashyoning tannarxi va sintez 
jarayonining murakkablik darajasi hisoblanadi. Texnik taraqqiyotning rivojlanishi va 
organik sintezni mukammallashishi va arzonlashishi polimer bog‘lovchilar xossalarini 
yaxshilanishiga va tannarxining arzonlashishiga sabab bo‘ladi.
Kukun to‘ldirgichlar noorganik va organik xomashyo asosida olinadi. Ular 
tuzilishi jihatidan kukun va dispers tolasimon bo‘lishi mumkin. Dispers kukunlar 

---

sifatida kvars qumi, alyuminiy, giltuproq, ohaktosh, dolomit va boshqa minerallardan 
maydalab olingan materiallar ishlatiladi.
Tolasimon to‘ldirgich sifatida shisha, asbest, bazalt, nitron, tekstil chiqindilari 
ishlatiladi. Qatlamli plastmassalar olishda qog‘oz, matolar, yog‘och shponi va boshqa 
yupqa qatlamli materiallar qo‘llaniladi. Kukun to‘ldirgichlar plastmassalar xossalarini 
yaxshilaydi va polimer bog‘lovchini tejaydi. Masalan, mineral kukunlar 
plastmassalarning issiqqa bardoshliligini, kimyoviy muhitlarga chidamliligini, 
tolasimon va matoli to‘ldirgichlar cho‘zilishdagi va egilishdagi mustahkamligini 
oshiradi.
Dispers (kukun) to‘ldirgichlar yuzasiga mexanik-kimyoviy aktivatsiya usulida 
ishlov berib plastmassalarning xossalarini keskin yaxshilashi mumkin. Bunda 
to‘ldirgich yuzasiga maydalanish jarayonida turli tuz birikmalari va gidrofob yoki difil 
sirt-aktiv moddalar va boshqa modifikatorlar bilan ishlov beriladi.