S. B. Abbasov cho`llanish muammolari

Cho`llanishning nisbiy darajasi. Cho`llanish darajasi deganda 
tabiiy tizimning cho`llanish omillari va agentlari ta’sirida 
aniqlanadigan yangi ekologik sharoitlar bilan muvozanat holatiga 
tushish darajasini anglatadi. Boshqacha aytganda, ushbu hududda 
cho`llanishga moyil bo`lgan tabiiy tizimlarning turli xil tarkibiy 
qismlari orasida har xil xarakterga ega bo`lgan vaqtdagi muvozanat 
qanchalik ko`p bo`lsa, shunchalik ushbu hudud cho`llanishi 
chuqurlashib boradi, shunchalik ushbu hudud teskari aylanishlarga 
barqarorligi yuqoriroq.
Cho`llanadigan tabiiy tizimlarning har bir komponenti uchun 
aniqlanadigan 
cho`llanishning 
nisbiy 
tezligidan 
farqliroq 
cho`llanishning nisbiy darajasi tabiiy tizimni to`liq ifodalaydi. 
Odatda cho`llanishning yuqori tezliklarida cho`llanish darajasi 
ahamiyatsiz, chunki cho`llanadigan tabiiy tizimlarning turli 
komponentlari o`zgarishining xarakterli vaqtlari farqi tufayli, 
ulardan ba’zilari xarakterli vaqtlari kichik bo`lganlari, masalan, 
o`simlik, boshqa komponentlarga, xarakterli vaqtlari katta 
bo`lganlari esa, xususan, tuproq va relyef nisbatan cho`llanishning 
yuqori darajasiga mos keladigan holatgacha siljishga ulguradi. Bu 
holda, saqlanib qolgan daryo bo`ylaridagi qumli primitiv sust 
rivojlangan, ba’zida sho`r tuproqlardagi qora saksovullar mosdir. 
cho`llanishning yetarli darajasiga, odatda, oxirgi bosqichlarda 
erishadi, bunda tabiiy tizimlarning nisbatan sekin o`zgaruvchi 
komponentlari xuddiki aylanishning oxirgi bosqichlariga yetgan 
komponentlarga yetishishga intiladi. 
 
Nazorat savollari: 
1. Orol dengizi atrofida cho`llanish qanday darajada 
kechmoqda? 
2. Cho`llanishning nisbiy tezligi deganda nimani tushunasiz? 
3. Cho`llanishning darajasi deganda nimani tushunasiz? 
4. Cho`llanishni baholash mezonlari qanday ishlab chiqiladi?