S bozorova, N. Kamolov

A = A_t + A₂ (2.2)


2.1-rasmdan,


A² = A² + A²_ - 2A_lA₂ cos[>r - (a₂ -«,)] = A² + A₂ + 2A_}A₂ cos 8 (2.3)
8 = (a₂ - a,) - fazalar farqi.
Yorug‘lik intensivligi, kuzatilayotgan nuqtadagi natijaviy to‘lqin amplitudasi kvadratiga proporsional bo‘lib, fazalar farqi orqali aniqlanadi:


I = I_t +I₂ + 2yJl_tI₂ cos8 (2.4)


Agar cos<5 = 1 bo‘lsa nurlar qo‘shilib, bir-birini kuchaytiradi: />Z]+Z₂. Buning uchun 8 = 0, 2n yoki (2n)ga juft son karrali bo‘lishi lozim:


8=2кл (k= 0, 1, 2, 3,...)


(2.5)


/] = Z₂bo‘lganda I=4Ii bo‘ladi. (2.5) interferension max- shartidir. Agar cos£I <|Z„ + /J. Buning uchun 8 = n, 3n yoki л ga toq son karrali bo‘lishi lozim, ■


8=(2к+1)л (2. 6 ) (k= 0, 1,2...)

6. 
   ifoda interferensiyaning minumum shartini ko‘rsatadi.
   

20




Yuqoridagilardan, har qanday yorug'lik manbaidan ham interferensiya kuzatilaveradi deb tushunmaslik kerak, interferensiyani kogerent nurlargina vujudga keltiradi.
Chastotalari teng, fazalar farqi о ‘zgarmas bo ‘Igan to 'Iqinlar kogerent to 'Iqinlar deb ataladi.
Tabiiy yorugMik manbalari kogerent emas, chunki yorug‘lik manbai juda ko‘p sonli nurlanayotgan atom-molekulalardan tashkil topgan. Atomlar juda qisqa vaqt (I0‘⁸ sekund) nurlanadi, bu nurlanish «sug»ining uzunligi
L=s-t=3-10⁸ m/s 10 "⁸ s = 3 m


Atomlar bir-biridan mustaqil holda nurlanishi tufayii nurlar fazalari orasida bog‘lanish bo‘lmaydi, natijada fazalar farqi uzluksiz o‘zgarib turadi, boshqacha aytganda, nurlar kogerent bo‘lmaydi. (8* const). Kogerent bo‘lmagan nurlar uchun cos J — ning o‘rtacha qiymati nolga teng bo‘ladi, yorug‘lik intensivligi (2.4) ga asosan qo‘shiluvchi nurlar intensivligining yig‘indisiga teng bo‘ladi.
I = l_l+I₂=2I_i (2.7)





2.2- rasm.


21




Agar yorug‘lik manbalari bir nechta bo‘lsa, intensivlik qo‘shiluvchi nurlar intensivligining yig'indisiga teng bo‘lib,
n
1=1
maydon bir tekis yoritilgan bo‘ladi.
Kogerent nurlar hosil qilish uchun nur dastlab bir nechtaga ajratilib, so'ngra qayta qo'shiladi. Faraz qilaylik, nur A nuqtada ikkiga ajralsin (2.2-rasm).
Birinchi nur sindirish ko‘rsatkichi ni bo‘lgan muhitda 5] = ADB- yo‘lni, ikkinchi nur sindirish ko‘rsatkichi n₂ bo‘lgan
muhitda S₂ = ACB yo‘lni o‘tib, В nuqtada uchrashsin. Agar yorug‘lik to‘lqinlarining A nuqtadagi tebranish fazasi a>t bo‘Isa,
5 birinchi nur В nuqtada Acosa>(t -), ikkinchi nur
Ц
. , S, . ..
Acoso)(t -)bo Igan tebranishlami uyg otadi.
Ц
ц = —; u₂ = — mos holda yorug hk to Iqmlanning fazaviy
"l n₂
tezligi. Natijada V nuqtada uchrashgan to‘lqinlar fazalarining farqi,
S = - £) = —(n₂S₂ - n&) (2,8)
l>₂ Ц c
YorugMikning muhitda o‘tgan geometrik masofasini shu modda optik zichligiga ko'paytmasi (Sn) dan iborat kattalik optik yo‘l deyiladi.
Д = n₂S₂ - n_xS_x (2.9)


22

A - optik yo'llar farqi.

co = 2flv; k=dv ni e’tiborga olib, (2.8) va (2.9) dan:


J = —A = —A (2.10)
с Я
(2.10) fazalar farqining optik yo'llar orqali ifodalanishi.
Agar A = ±(2кЯ/2) (£ = 0,1,2 ) (2.11)
£ = 0,2тг, .я-da juft son karrali bo'Isa, yorug'lik
to'lqinlari birday fazada uchrashib, bir-birini kuchaytiradi (inteferension maksimum kuzatiladi).
Agar A = ±(2£ + 1)Я/ 2 (к = 0,1,2....) (2.12)
bo‘lsa, 3 = я...Зя...


я^--da toq son karrali bo‘ladi. Yorug'lik to'lqinlari qarama- qarshi fazada uchrashib, bir-birini susaytiradi (interferension minimum kuzatiladi).

2. 
   Yorug‘lik interferensiyasini kuzatish usullari
   

1.