S. N. Maxsudov, G. R. Shukurova

KASHNICH — КИШ НЕЦ ПОСЕВНОЙ -  
Coriandrum sativum Z.
Kashnich xalq tabobatida ko‘p yillardan beri turli kasalliklarga 
dori hamda ziravor o‘simlik sifatida 0 ‘zbekistonda o‘stirilib kelinadi. 
Kashnich mevasi tarkibida efir moyi, yog‘, oqsil va oz miqdorda 
alkaloidlar bor. Efir moyi linalol, geraniol va boshqa moddalardan 
tashkil topgan. Bu efir moyi ko‘p dorilarga xushbo'ylik berish uchun, 
parfyumeriyada atirlaiga qo‘shish uchun va sitralni sintez qilish uchun 
ishiatiladi.
Xalq tabobatida kashnich mevasi (kukun, damlama, nastoyka 
holida) m e’da-ichak kasalliklarini davolashda, og‘izdagi yoqimsiz 
hidni ketkazishda ishiatiladi. Kashnich mevasidan damlama tayyorlash 
uchun choynakka bir stakan qaynab turgan suv quyib ustiga bir 
osh qoshiq meva solinadi va 15 daqiqa. damlanadi. So‘ngra dokadan 
suzib og‘izda g‘arg‘ara qilinadi.

---

Kashnichning bargidan olingan shira yangi holida og‘iz 
chaqalari, yaralariga qo‘yilsa ularning tez bitishiga ko‘mak beradi.
K O K A  - OQQALDIRMOQ - МАТЬ И МАЧЕХА -
Tissilago farfara Z.
Ko‘ka ko‘p yillik o‘t o‘simlik. Respublikamizning hamma vilo­
yatlarida uchraydi, jarliklar va qiyaliklaming doimiy o ‘simligi. Dori- 
shunoslikda ko‘ka o ‘simligining gul va barglari ishlatiladi.
Stomatologiya amaliyatida ko‘ka o‘simligining yallig‘lanishga va 
sklerozga qarshi ta ’sir etuvchi xususiyatlaridan foydalanilsa bo‘ladi. 
0 ‘simlik damlamasi va qaynatmasi kataralva gipertrofik gingivitda 
va parodontitda qollaniladi.
Ko‘ka o‘simligining yangi barglari qiyma qilinib milkka bosilsa, 
uning yarali yallig‘lanishida va parodontit xurujida shifo qiladi.
KUMUSHSIMON G OZPANJA - ЛАПЧАТКА 
СЕРЕБРИСТАЯ — Potentilla argentea Z.
Kumushsimon g‘ozpanja ko‘p yillik o ‘t o'simlik, ildizi juda 
uzun baquwat, sertarmoq. Tibbiyotda o ‘simlikning yer ustki qismi 
ishlatiladi. 0 ‘simlik tarkibidagi S- vitamini, tanin va boshqa moddalar 
unga yallig‘lanishni qaytarish va qon oqishini to ‘xtatish hamda 
burishtiruvchi xususiyatlarni beradi.
Stomatologiyada mahsulotning damlamasi milklar qonaganda, 
og‘iz shilliq qavati yallig‘langanda chayish uchun ishlatiladi. Buning 
uchun bir osh qoshiq quritilgan kumushsimon g‘ozpanjaning yer 
ustki qismi bir stakan qaynagan suvda 30 daqiqa damlanadi va dokadan 
o‘tkazib og‘iz chayishda ishlatiladi.