Сабзавот экинларидан мўттасил ва юқори ҳосил олиб туришда маҳаллий

Селекциясининг ютуқлари ва йўналишлари. Марказий Осиѐ сабзининг 
экиладиган осиѐ кенжа тури келиб чиккдн ўчоқ, б)шиб, ҳалқ, селекввияси 
йўли билан етиштирилган жуда хилма-хил жайдари навларга эга. Сабзи 
устидаги илмий селекция Ўзбекистонца 1933 йилдав1 бопвлаб Ўзбекистон 
сабзавот экинлари ва ҳартоивка тажриба станввиясида жайдари нав 
ресурсларини т5ўввлавидан бовилангавг. Янги навлар яратишнинг асосий 
методи оилавий танлаш ишларини олиб бориб, уларнинг авлодларига баҳо 
бериш йўли билан жайдари навларни яхшилапщан иборат бўлди. Ўзбекистон 
сабзавот экинлари ва картошка тажриба станциясида шундай метод билан 
етиштирилган Мирзои красная 228 (1948), Мирзои желтая 304 (1946), Мшак 
195 
(1946) 
навлари ва Ўзбекистон сабзавот-полиз экинлари ва 
картошкачилик илмий текшириш институтида яратилган Нурли 90 нави 
(1993) 
мамлакатимизда ҳозир районлаштирилган. Бундан ташқари, 
Ўзбекистонда гдрб (Оврупо) кенжа турига кирадиган иккита хорижий нав - 
Шантенэ 2461 ва Нантская 4 навлари ҳам районлаштирилган. 
Худди бошқа илдизмевали сабзавотлар сингари, сабзи устидаги селекция 
ишининг асосий йўналиши тез пишарлиги жиҳатидан Ҳар ҳил бўлган, бир 
текис етиладиган, касаллик ва зараркунандаларга чидамли бўлиб, 
механизмлар ѐрдамида йиғиштириб олишга ярайдиган, озиқдиқ товарлик 
сифатлари ва мазаси яхши бўлган юқори ҳосилли навларни, таркибида 
хандлари, минерал тўзлари, витамиштари ва бошқа биологик фаол моддалари 
кўп бўлиб, сақлаш ва трансгюртда ташишга яхши чидайдиган навларни 
яратишдир. 
Экин парвариши ва ҳосилини йиғиб олиш ишларини механизмлар 
ѐрдамида бажаришга яроқли навлар барглари бир текисда тикка ѐки ярим 
тикка турадиган, Тупроқха юза жойлашувчи илдизмевалар ҳосил қиладиган 
бўлиши керак. 
Янги яратиладиган навлар мамлакатимизда кўпроқ учраб турадиган бир 
нечта касалликларга бир йўла чидамли булмога лозим. 

---

Янги сабзи навлари илдизмеваларининг товар сифатлари яхши бўлиши 
билан ажралиб туриши, чунончи, улар шакли тўғри, ѐрилиб кетмайдиган, 
юзаси силлиҳ бошчаси кичкина ва ух илдизлари майда, эти майин ва ранги 
бир текис, ксилеммасининг миқдори илдизмева диаметрининг 25-30 
фоизидан ошмайдиган бўлиши керак. 
Қишда ва эрта кукламда истеъмол қилиш учун илдизмевалари узоқ 
сахданганида озиқдик сифатлари ва мазасини йўқотмайдиган навлар зарур. 
Янги яратиладиган навларга ққўйиладиган талаблар, шунингдек: 
тезпишарлиқ уруғликка эқилган экинларнинг ѐтиб ҳолмайдиган, уруғлари 
тўқилиб кетмайдиган бўлиши ва бошқалардир. 
Сабзи селекциясида ҳозир айғиб ўтилган йўналишлардан ташҳари, эркак 
стериллигига эга бўлган линиялардан фойдаланиб, гетерозис дурагайларни 
яратиш ҳам муҳим ва истиқболли бўлиб ҳисобланади.