Samarqand davlat universiteti a. B. Pardayev, S. A. Qurbonov

 
 
Solishtiring:
№ 
Soʻzning yasalish asosi 
(Yasashga asos) 
Soʻzning asosi 
1 
tinchliksevarlik 
tinchliksevar 
tin 
2 
quvonchli 
quvonch 
quvon 
3 
noodatiy 
odatiy 
odat 
 
ESLATMA: Agar soʻz tarkibida bitta soʻz yasovchi qoʻshimcha boʻlsa, uning 
yasashga asosi va asosi teng keladi. Masalan: gulchi. Yasashga asos: gul. Asos: gul. 
Agar soʻz tarkibida ikki va undan ortiq soʻz yasovchi qoʻshimcha boʻlsa, uning 
yasashga asosi va asosi teng kelmaydi. Masalan: gulchilik. Yasashga asos: gulchi. 
Asos: gul. 
Soʻz yasalishi jarayonida yasashga asos qism tuzilish jihatidan toʻrt xil boʻlishi 
mumkin. Buni quyidagi jadvalda koʻramiz: 
№ 
Yasashga asos 
qismning 
tuzilish 
jihatidan turi 
Soʻz yasalishi 
Izoh 
1 
Sodda 
a) tub 
b) yasama 
a) kitob + xon 
b) terimchi + lik 
a) kitobxon soʻzining yasalish asosi kitob – 
tub soʻz, demak, kitobxon soʻzi tub 
soʻzdan yasalgan yasama soʻz hisoblanadi. 
b) terimchilik soʻzining yasalish asosi 
terimchi ning oʻzi ham yasama soʻz 
hisoblanadi (ter + im). Demak, terimchilik 
soʻzi yasama soʻzdan yasalgan yasama 
soʻzdir. 
Eslatma: Agar yasama soʻz tarkibida ikki 
va undan ortiq soʻz yasovchi qoʻshimcha 
boʻlsa, yasama soʻz yasama soʻzdan 
yasalgan boʻladi. 
2 
Qoʻshma 
Ishyoqmas + lik 
Ishyoqmaslik soʻzining yasalish asosi 
ishyoqmas qoʻshma (kompozitsiya usulida 
yasalgan) soʻz hisoblanadi (ish + yoqmas). 
Demak, ishyoqmaslik soʻzi qoʻshma 

---

82 
soʻzdan yasalgan yasama soʻz boʻlib, 
uning tarkibida soʻz yasalishining ikki turi 
ham kuzatiladi. Ish + yoqmas: 
kompozitsiya; ishyoqmas + lik: 
affiksatsiya.