Samarqand davlat universiteti I. U. Urazbaev n. J. Xodjaeva j. Qudratov

Parazitizim- har xil to‗rga mansub organizimlarning o‗zaro 
munosabatlarining shakli bo‗lib, bunda bir organizim ikkinchisidan 
yashash muhiti va ovqat manbayi sifatida foydalanadi. Masalan zang 
zamburig‗i g‗alladoshlarning poya va gulida, qorakuya zamburig‗i gulida 
parazitlik qiladi. Entomopatogen bakteriyalar gurihidan Bacillus cyereus va 
Bfcillus thuringiensis tut ipak qurtining teri yuzasida parazitlik qiladi. 
Tuproqda 
yashovchi 
tipik 
parazit 
bdellovibrionlar 
hisoblanadi. 
Bdellovibrio bacterio vorus tuproqdagi yirik bakteriyalar hujayrasi ichiga 
krib olib, xo‗jayin hujayrasi ichida ko‗payadi. 
Yirtqichlik. Tuproq muhitida yirtqichlik asosan hayvonlar va 
mikroorganizmlar o‗rtasida bo‗ladi. Amyoba-bakteriya xujayralari, suv 
o‗tlari, achitqilar bilan oziqlanadi. Yirtqich nematodalar-o‗zidan kichik 
hayvonlar 
va 
mikroblar 
bilan 
oziqlanadi. 
Kanalar-oyoqdumlilar, 
nematodalar, enxeteridlar bilan oziqlanadi. Mikroorganizmlarda oziq orqali 
bog‗lanish birmuncha boshqacharoq Ya‘ni metobiotik substratdan 
foydalanish yoki substrat uchun kurash, yoki ikki organizmning bir vaqtda 
bitta substratni tezroq tugatishi.(sintrofiya) 
Oziqa uchun kurashda-tez ko‗payish asosiy kinetik parametr 
hisoblanadi. Bir xil muhitda bir xil oziqa bilan oziqlanadigan 
organizmning qaysi biri tez ko‗paysa kurashda o‗sha g‗olib keladi. 
Mikroorganizmlar 
olamida-sintrof 
va 
metobiotik 
aloqalar, 
bog‗lanishlar keng tarqalgan. Metobiotik bog‗lanishda bir organizmning 
hosil qilgan mahsulotlari bilan oziqlanadi. Masalan sellyulozaning 
parchalanishi azotofiksasiyalovchi mikroorganizmlar kompleksi ishtirokida 
oson boradi. 
Simbioz-ijobiy bog‗lanishlar bo‗lib, uning mutalizim, sinokiya va 
komensalizim ko‗rinishlari bor. 

---

147