Шарқ мутафаккирларининг indd


Download 173.17 Kb.
bet12/21
Sana12.03.2023
Hajmi173.17 Kb.
#1261999
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   21
Bog'liq
Шарқ мутафаккирларининг 3

Абу Райхон Беруний (973-1048). Мутафаккирнинг 154 та асари номлари маълум. Улардан “Кадимги халклардан колган ёдгорликлар”, “Хиндистон”, “Маъсуд конуни”, “Астрономия ва юлдузлар тутрисида”, “Минерология” ва бошка асарла- ри бизгача етиб келган. Мутафаккир уз асарларида фалса- фий-ахлокий карашлар билан бир каторда халклар уртасида дустлик ва илмий хамкорликни юксак кадрлайди. Беруний- нинг фикрича, кишилар учун дунёда турли холатлар бор. Бу махмуд (макталувчи), яхшилик ва ёмонликдир. “Мактанарли (яхши) холларнинг (маркази) мурувват (мардлик-эрлик) бу- либ, мурувватнинг таянчи поклик ва тозаликдир”, — дейди.
Берунийнинг фикрича, киши ахлокий мукамалликка эри- ша олиши учун уз хулки ва одатларидаги нуксонларни то- залаб, узини тарбиялаб, ахлокан даволаши зарур, дейди. Бе- руний халклар уртасида дустликни ва илмий хамкорликни юксак кадрлайди. Беруний узининг “Хиндистон” асарида оила ва никох муносабатларини ёритади. Мутафаккир оила ва никох муносабатларининг нозик томонларини ахлокий ва хукукий нуктаи назардан тадкик килар экан, оиланинг му- стахкам ва тинч-тотув булиши, эр-хотиннинг ахиллиги, ши- ринсузлиги, бир-бирига булган мехр-окибатига боFЛик, деган фикрни илгари суради. Беруний ёшларга карата шундай дей- 22 И.Сувонкулов. Маънавият илдизлари. Кулланма. — Самарканд. 2000. 72-бет.

ILMIY-AMALIY TADQJQOT MARKAZI

ди: “Эй, кизим, сен урганган уйингдан кетиб, нотаниш хона- донга тушмокдасан. Сен булажак куёвингнинг х,амма хислат- ларини билмайсан. Сен ер бул, у осмон булади. Сен у билан шундай йул тутки, унинг олдида ер каби камтар булсанг, у ос- мон каби олийжаноб булади. Осмон шифоли ёмFири билан ерни кукартиргани каби у х,ам уз медр-шафкати билан сени душнуд этади... Эринг сендан ширин ва юмшок сузлар эшит- син. Ярамайдиган ёки эски либосда ёки сочларинг тартибга солинмаган долда унинг олдида утирма.
К,изим, куёвингдан кучи етмаган ва олиб беришга кудрати булмаган нарсаларни талаб килма. Бундай килсанг, орадаги тотувлик йуколади, турли хил жанжаллар пайдо булади.
К,изим, рашк килишдан саклангин, чунки у ажралиб ке- тишнинг калитидир. Эрингга дадеб гина килишни ман ки- ламан. Чунки бу эзмалик нафратни уЙFOтади. Яхшиси, у би­лан хушмуомала, ширинсузли булгин, бу ишинг дар кандай седр-жодудан яхшидир.
Сувдан тез-тез фойдалангин. Узингга хушбуй нарсалар би­лан оро бер. Покизалик дамиша йулдошинг булсин.”25
Беруний карашларидаги тарбия, оила, дамкорлик, узаро муносабатларда хушмуомалалик бугунги кунда айнан фарзанд тарбиясида, уларни даётга тайёрлашда катта адамият касб этади.

Download 173.17 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   21




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling