Shavkat Sharipov, Odil Qo‘ysinov, Qumrinisa Abdullayeva

Parmalash stanogi.
Maktab ustaxonalarida 2M–112 va HC–12 
modelli bir shpindelli vertikal parmalash dastgohlari keng tarqalgan 
(46-rasm).
2M –112 parmalash dastgohi quyidagilardan iborat (46-rasm): 
1 – asos; 2 – shchi stoli; 3 – tiski; 4 – patron; 5 – ushlagich; 6 – shpindel 
bab kasi; 7 – tasma rostlagichi; 8 – shkiv; 9 – tasma; 10 – kolonna; 
11 – hi moya lovchi korpus; 12 – shkiv; 13 – plita; 14 – qism richagi; 
15 – shpindel babkasini fiksatsiyalash tutkichi; 16 – elektrodvigatel; 
17 – shpin del babkasini harakatlantiruvchi ushlagich; 18 – kron shteyin; 
19 – suyang‘ich; 20 – yorit gich; 21 – yoqish va o‘chirish kalit; 22 – o‘ng 
tarafga aylantiruvchi tugma chasi; 23 – chap tomonga aylantiruvchi 
tugmachasi.
Parmani patronga joylash uchun maxsus kalitdan foydalaniladi.
Qo‘l parma bilan parmalash. Agar parmalash dastgohidan foy-
dalanishning iloji bo‘lmasa, unda qo‘l parmada parmalashga to‘g‘ri 
Zagotovkani joylashtirib qotirish. 
Ko‘pincha zagotovkalar uchbur-
chakli, o‘zi markazlovchi patronga joylashtiriladi.
Patron maxsus kalit bilan qotiriladi. Botiriladigan torsli kalitdan 
foydalanish tavsiya etiladi. Kalit bilan qotirib bo‘lgandan keyin u o‘zi 
chiqib ketadi.
45-rasm. 
a – keskich keskich ushlagichda; b – keskichning balandligini tekshirish; 
d – burchakli shablon.
d)
a)
b)
n

---

71
Parmalash uchun mo‘ljallangan detallarni o‘rnatish va qotirish, 
ularning o‘lchami va shakliga bog‘liq. Mayda detallarni diametri 10 mm 
dan kam bo‘lgan teshiklarni parmalash uchun ularni tiskida mahkamlash 
mumkin.
Aylana shakldagi detallarni prizmali moslama yordamida o‘rnatib 
qotiriladi. Agar prizmali moslama bo‘lmasa unda oddiy moslamadan 
foydalanish mumkin. Yapaloq detallarni qotirish uchun ko‘rsatilgan 
qisqichdan foydalanishga to‘g‘ri keladi. 
Parmalash usullari. Parmalashdan oldin ishlov beriladigan teshikning 
markazi belgilanadi. Parmalash boshida aylanayotgan parma asta-sekin 
keladi. Parmalashni qo‘l parma yoki elektr parma yordamida amalga 
oshirilishi mumkin (47-rasm).
Qo‘l dreli yordamida diametri 10 –12 mm bo‘lgan tuynuklarni 
parmalash imkoniyati bor.