Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таoлим

Ҳаракатли ўйинларни ўтказишда мақсад ва вазифалар
А
Муаммоли вазият:
Щйинга ёрдамчилар тайёрлаш ва щйинга раъбарлик ыилиш вазиятларни билиш ъамда щйинлар жараёнида ъар хил кщнгилсиз воыеалар содир бщлишни олдини олиш ва содир бщлган ъолда тиббий ёрдам кщрсатишни ташкиллашдаги вазиятларни ижобий ъал ыилишни щргатиш
йрим ўйинлар учун онаболишлари ажратиш талаб қилинади. Онаболишларни оддий мусобақа ўтказиш йўли билан аниқланса ҳам бўлади. Масалан, «Қармоқ» ўйинида ким арқончага тегиб ўтса ёки кимни таниш ўйиндаги қоидага биринчи бўлиб жавоб берса, ёхуд маoлум масофага биринчи бўлиб югуриб етиб олса, ёки турган жойидан узунликка ким узоқроқ сакраса, ўша ўйинчини онабоши қилиб тайинлаш мумкин.
Ўқувчиларни командага бўлишда ҳар хил усуллардан фойдаланиш керак. Ўйинни қайси команда бошлаши ёки майдонни қайси томонини қайси команда эгаллашини команда капитани ёки команда ўйинчиси, рақиб команда ўйинчиси билан Бирма-бир курашда, ёки оддий мусобақада (югуриш, ҳар хил нарсаларни узоқликка улоқтиришда) ғалаба қозонганлигига қараб ёки қурoа ташлаш йўли билан аниқланади.
Ўйин мобайнида айрим енгил, ғалаба қозонган ўқувчиларни ўйиндан чиқариш, бир командадан иккинчи командага ўтказиш шарт эмас, балки ўйин давомида жарима очколар бериб, командаларни эгаллайдиган ўйинчини аниқлаш мумкин. Бир ўйинчи узоқ вақт давомида онабоши қилиб қолдириш ярамйди. Кўп ҳаракат қиладиган ва диққатни жалб қилиш талаб қилинадиган ўйинларда бунинг аҳамияти жуда ҳам катта. Оддий ўйинчилар онабоши бўлиши «онабоши билан курашиш» йўли билан қизиқтириб бориш керак. Айрим ўйинларда ким онабоши бўлса, жарима олиш очкоси олиш шарти киритилса ҳам бўлади. Бундай вақтда биринчи онабоши бўлган ўйинчи, жарима очкоси олмайди.
Ўйинлар ўғил ва қиз болалар билан қўшиб ўтказилган вақтда, командалар таркиби сон жиҳатидан кенг бўлиш билан бирга ўғил ва қиз болалар сонини ҳам тенглаштиришга ҳаракат қилиш зарур. Бу билан асосан командалар кучини тенглаштиришга эришилади. Айрим вақтларда, ўйинннингтаснифи ва ўйинчиларнинг тайёргарлигига қараб тенг кучли командаларни баробар бўлмаган рўйхати (болалар ёки қизлар сони кўп бўлса) тузиш ҳам мумкин.
Масалан: агар қиз болаларни кўпчилиги ўғил болаларга қараганда жисмоний томондан чиниққан бўлса ўз кучига юқори баҳо берадиган айрим ўқувчиларни оладиган нагрузкасини юкламасини ҳар хил усуллари билан бошқариб бориш мумкин. Масалан: тез-тез дам олдириб, олдиндан тайёрлаб қўйилган доирачаларда уларнинг шахсига тегмасдан «ўйиндан ташқари» ҳолатда деган қоидани киритиш мумкин. Дарсда ўйинларга аниқ вақт ажратилади. Шунинг учун ўйиндан кейин бошқа машқларга ташкилий ўтиш муҳим аҳамиятга эга. Чунки айрим ҳаяжонли ўйинлардан кейин асосий машқни ўргатиш қийинлашади. Дарс зичлигини ошириш учун бошлаш ва тугаллаш ташкил қилинади. Ўйин натижаси эса ўқувчиларга таҳлил қилиб якун ясаб берилади. Ҳаракатли ўйинларни чоракларга тақсимлаб режалаштиришда дастур бошқа ўқув машқларини ўрганишда унга яқин бўлган ўйинлар танланади. Чунки шу танлаб олинган ўйинлар ўқув мавзусида айрим ҳаракат, кўникма малакаларини эгаллашда ёрдам беради. Биринчи ва тўртинчи чоракларга кенг майдон талаб қиладиган ўйинлар.
Масалан, 1-4 синфда «рақамлар чорлаш», «ким чаққон», «оқ теракми кўк терак», «аралаш эстафета», «Кир тош» ва бошқаларни танласа, иккинчи ва учинчи чоракларда кенг майдон талаб қилинмайдиган ва қиш ва куз ҳавосига мос яoни «Буюмни топ», «Эстафета», «кармоча», «бир-бирига тўр текказиш», «саватга тўп ташлаш», «қалoани ҳимоя қилиш» ва бошқа ўйинлар танланади.