«старость и настоящее время: текущая ситуация, тенденции развития и предстоящие проблемы»

10 foizini keksa 
avlod vakillari tashkil qilmoqda.
BMT Departamentining bergan ma’lumoti bo‘yicha 
2500-yilga borib butun 
dunyoda qariyalar safi 
580 millionga yеtadi. 2025-yilga borib dunyoda yoshi 60 va 
undan katta kishilar miqdori 
1 milliarddan oshishi mumkin, 45 yildan keyin esa еr 
yuzidagi umumiy aholining 
13,7 foizini keksalar tashkil etadi. 
Fanda keksalik davri va unga aloqador jihatlar uch bosqichga bo‘lib o‘rganiladi: 
keksayish davri: erkaklar uchun – 60–74 yosh, ayollar uchun – 55–74 yosh oralig‘ida; 
nuroniylik davri: erkaklar va ayollar uchun – 75–90 yosh oralig‘i; umrboqiylik – 90 
yosh va undan ortiq, ya’ni 100 yosh bilan yuzlashuv davri.

---

“Keksalik va hozirgi zamon: mavjud holat, rivojlanish tendensiyalari va istiqboldagi muammolar” 
mavzusidagi respublika ilmiy-amaliy konferensiya materiallari to‘plami
144
Ma’lumotlarga ko‘ra, rivojlangan davlatlar (AQSh, Buyuk Britaniya, Germaniya 
Federativ Respublikasi, Fransiya, Yaponiya va b.) aholisi tarkibining 25 foyizini 
keksa avlod vakillari tashkil qilib, bu ko‘rsatkichlar yil sayin o‘sish tendensiyasiga 
ega bo‘lmoqda.
Yoshlar bilan bobo-momolariga munosabati qandayligi xususida suhbat 
o‘tkazilganda, ular oilada keksa avlod vakillarining birgalikda yashashi bir qator 
oilaviy ziddiyatlarni еchimiga asos bo‘lishini quyidagi xulosalarda kuzatish mumkin: 
1. Oilada keksa avlod vakillarining bo‘lishi er va xotin o‘rtasida ziddiyatlarning 
ochiq namoyon bo‘lmasligini ta’minlaydi. 
2. Oilada ishlab topilgan mablag‘ni to‘g‘ri taqsimlashda keksalar tajribasi, 
moliyaviy madaniyati yoshlarga har jihatdan o‘rnak bo‘ladi.
3. Oilada yangi tug‘ilgan chaqaloqni sog‘lom rivojlantirishda keksalar ishtiroki 
ijobiy rol o‘ynaydi. Tajribasiz kelin qaynonasi yoki onasi oldida o‘zini dadil tutadi. 
Chaqaloqni barcha holatlardagi tarbiyasida momolar maktabi yosh onaga, deylik, 
nevara kelinga qo‘l keladi. 
4. Bobo va buvilar o‘smirlik davrini boshdan kechirayotgan bola xulqining doimiy 
nazoratda bo‘lishini ta’minlaydi. Ularning dashnom va talablari bolada u qadar 
norozilik hissini paydo qilmaydi. Ota-ona tanbehi esa negadir bolaning ruhiyatiga 
tez ta’sir qiladi. 
5. Oilaviy qadriyatlarning bardavomligi, halol va harom, isrof va uvol tushunchalarini 
qaror toptirish ko‘pni ko‘rgan momo va bobolarning beg‘araz yordamlari diqqatga 
sazovordir. Milliy urf-odat va udumlar, qadriyatlar yoki zamonaga mos tartib-
qoidalarning yoshlarga singdirilishida bobo va momolarning boy tajriba katta 
ahamiyatga egadir.