Таълим вазирлиги Андижон Давлат Университети Тарих ва ижтимоий фанлар факультети

Тажрибага асосланган билимлар ривожланиши. Европада илм-фан XIII асрдан бошланган дейишади. Сабаби бунга қадар тажрибавий илмлар ва фалсафа Ўртасида катта фарқ бор эди. Ҳаёт талаби XII асрдаёқ математика ва механика соҳаларини бирмунча тараққий қилишини таъминлади. Роберт Гроссетест табиатни ўрганишга математика нуқтаи назаридан ёндашишга интилди. Оксфорд университети профессори Рожер Бекон XIII асрдан билимга кузатишлар ва тажрибалар йўли билангина эришиш мумкинлигини исботлади. Бекон оптика, физика, кимё фанларига оид бирмунча аҳамиятга молик илмий натижаларга эришди. Олим ўзи юрадиган кема, извош, денгиз тубида ва ҳавода сузувчи кемалар ясаш мумкинлиги ҳақида ёзган эди. Беконнинг ҳаёти қийинчилик ва хавф-хатарларга тўла бўлган. Христиан черкови тазйиқи натижасида у узоқ йиллар қамоқда ўтирган.
Бэконнинг ишини давомчилари Уильям Оккам, Николай Отрекур, Буридан ва Николай Орезмский(Орем) бўлиб, улар физика, механика, астрономияни ривожлантириш учун кўп ишларни амалга оширишди. Масалан, Орем, Ерни бир суткада бир марта ўз ўқи атрофида айланиб чиқиши таълимотини ривожлантирди, координатларни қўллаш ғоясига асос солди.
Хўжалик тараққиёти, черков таълимотидан фарқли ўлароқ, тажриба асосидаги илмларнинг ривожланишига эҳтиёж туғдирди. Деҳқонлар ишлов беришни яхшиладилар, тупроқнинг хусусиятларини билишга интилдилар, об-ҳаво, чорва моллари ва экинлар ҳолатини кузатиб бордилар. Ҳунармандлар темир, унинг турли қоришмалари ва тошлар хусусиятларини ўргандилар. Бўёқ ва шиша тайёрладилар.
Ўрта асрларда мунажжимлик ва алкимё фанларига айниқса катта эътибор берилди. Мунажжимлар осмон жисмларига қараб келажакда бўладиган воқеаларни билишга интилганлар. қироллар, саркардалар, савдогар ва сайёҳлар улардан доимо маслаҳатлар олиб турганлар. Ҳар қандай маъданни олтинга айлантирувчи «сеҳрли тош»ни излаган кимёгарлар ҳам Ўрта аср олимлари ичида кўпчиликни ташкил қилган. Улар тажрибалари жараёнида турли бўёқлар, маъданларнинг хусусиятлари, бир қанча қотишмаларни, доривор моддаларни тайёрлаш амалий усулларини ихтиро қилганлар. Сицилия қироллигида ҳукмдорларнинг хомийлиги остида Салернода тиббиёт мактаби тараққий қилиб, Арнольд да Виллановни машҳур “Салерно кодекси” босилиб чиқди, унга инсон саломатлигига доир турли насиҳатлар, турли ўсимликларнинг доривор хусусиятлари тўғрисида таъриф ва баёнлар берилган.