Talim vazirligi

4-sonli maruza 
MAVZUSİ: SANOATI.YOQILG’I-ENERGETIKA MAJMUASI.  
 
Guruxi  3b-kurs geografiya_____ 
O’qitish vaqti: 2 soat                                                       Talabalar soni:  14 
O’qitish darsining strukturasi / 
Maruzaning rejasi 
1. O'zbekiston sanoatining rivojlanishi. Yoqilg’i-
energetika majmui. 
2. Neft sanoati. 
3. Respublikada tabiiy gaz qazib olish va qayta ishlash. 
4. Ko’mir sanoati. 
6. Elektr energetika sanoati. 
7. O`zbekistonda rangli metallurgiya sanoatining 
taraqqiy etishi. 
8. Oltin qazib olish sanoati. 
9. O`zbekistonda qora metallurgiya sanoati rivoji. 
10. O`zbekistonda rangli metallurgiya sanoatining 
taraqqiy etishi.    
O’quv darsining maqsadi: O’zbekiston Respublikasi sanoat tarmoqlari turlari va 
o’larning joylashish va rivojlanish xususiyatlari. O’zbekiston sanoat geografiyasi va uning 
tarmoqlarini xududiy joylashuvi va iqtisodiyotimizdagi muhim ahamiyati tug’risida chuqur 
bilim berish 
Pedagogik masalalari: 
O'zbekiston sanoatining 
rivojlanishi. Yoqilg’i-
energetika majmuini o’rganish. 
2. Neft sanoati ahamiatini 
baholash. 
-sanoatning mamlakatimiz 
iqtisodiyotidagi tutgan o’rni va 
rivojlanish istibollari bilan 
tanishtirish; 
- iqtisodiyotning muhim 
tarmog’i sanoat sohasidagi 
modernizatsiya jarayonini 
taxlil qilish; 
 -sanoatning etakchi tarmoqlari 
bilan yaqindan tanishtirish;      
O’qitish xarakatining natijasi: 
-  sanoatni respublika iqtisodiyotidagi ahamiyati va 
istibollarini yoritadi;  
- og’ir sanoat tarmoqlarini joylashuvini izohlaydilar. 
-Rangdor metallurgiya sanoat tarmoqlarining joylashish 
va rivojlanish istiqbollarini belgilashadi; 
 
O’qitish uslublari 
Maruza, tushintirish, aqliy xujum, slayd  
O’qitish ishini tashkillashtirish 
shakllari 
 Frontal ishlash 
O’qitish qurollari 
Maruzalar matni, texnika qurollari  
O’qitish sharoitlari 
Maxsus texnik asboblar bilan taminlangan, guruxga 
ajiratib ishlashga mo’lsherlengen auditoriyalar 
Monitoring va baxolash 
Og’zaki sorash.  
O’quv darsining texnologik  xaritasi                      
İshning mazmuni 
Bosqichlar, 
Ajiratilgan vaqt 
O’qituvchi Talaba 
I bosqich. 
O’qitish jarayoniga 
kirish 
(5 min) 
1.1. Maruza/seminar/ amaliy  darslarning  rejasi 
bilan, o’quv mashg’ulatlarining ahmiati bilan, 
Mavzu buyicha asosiy tushunchalarni berish.  
Mustaqil adabiyotlar tizimini beradi, o’quv 
Tinglaydi, jazıp 
aladı 
 
 

 
37
jarayonida baxolash kriteriyalari bilan 
tanishtiradi. (ilova) 
 
Aniqlashtiradi, 
savollar beradi. 
 
 
II bosqich 
Asosiy 
(60 min) 
 
2.1. Mavzuning nomini, maqsadi va kutiladigan 
natijalarini etkazadi. Blits-savol, savol-javob, 
aqliy hujum orqali bilmlarni faollashtirish  
2.2. maruza mavzusi, rejasi va tuzilishiga 
muvofiq o’quv jarayonida tashkillashtirish 
buyicha xarakatlar tartibini bayon qiladi.  
(ilova)  
Javob beradi, 
Yozadi, 
Guruhlarg’a 
bo’linip 
prezentatsiya 
isleydi.  
 
III bosqich 
Yakuniy qism 
(15 min ) 
3.1.Mavzu buyicha xulosalar chiqaradi, 
Talabalarning diqqatini asosiy masalalarga 
jamlaydi, professional xizmatida bajarilgan 
ishlarning axamiatini ochib beradi.  
3.2.Guruxlarning ishini baholaydi, O’quv 
maqsadiga erishish darajasin taxlil qiladi. 
3.3. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va 
uning baxolash ko’rsatkichlari, kriteriyalari 
bilan tanishtiradi. 
o’z-o’zin, 
o’zaro 
baholaydi, 
 
 
savollar beradi, 
topshiriqlarini 
yozadi 
1-ilova 
 
 
2-ilova 
 
Yoqilg’i-energetika majmui. Mamlakat yoqilg`i-energetika majmuiga-
gaz, neft, ko’mir va energetika sanoatlari kiradi. Bu sanoat majmuining 
mamlakat sanoat ishlab chiqarishdagi hissasi 24,1 foizga teng. O'zbekistonning 
g`arbiy va janubiy hududlarida topilgan neft, gaz va ko’mir konlarining katta 
zahiralariga tayanib yildan-yilga mazkur sanoat tarmoqlari tez rivojlantirilmoqda. 
Qidirib topilgan gaz zahiralari 2 trillion kubometrga yaqin, ko’mir zahiralari esa 
2 milliard tonnadan ortiq. Respublikamiz neft zahiralariga ham boy. Neft, gaz va 
elektr energiya o'z ehtiyojlarimizni to’la ta`minlabgina qolmay, ko’p miqdorda 
eksport ham qilinadi. Hozir bu majmua kapital mablag` sarflash hamda chet el 
investitsiyalarini jalb etishning eng foydali sohalaridan biri bo’lib qoldi. Mazkur 
sanoat majmui ikki guruhga: yoqilg`i va elektr energetika sanoatiga bo’linadi
. 
Sanoati.Yoqilg’i-energetika majmuasi. Qora va rangdor metallurgiya sanoati
  
Reja 
1. O'zbekiston sanoatining rivojlanishi. Yoqilg’i-energetika majmui. 
2. Neft sanoati. 
3. Respublikada tabiiy gaz qazib olish va qayta ishlash. 
4. Ko’mir sanoati. 
6. Elektr energetika sanoati.

 
38
 
 
 
 
 
 
 
 
3-ilova 
Eng yirik gaz va neft konlari 
-Janubiy-G`arbiy Hisor va Buxoro-Xiva,  
-Ustyurt,  
-Surxondaryo  
-Farg`ona mintaqalarida joylashgan.  
Eng yirik gaz, neft, gaz kondensat konlaridan Gazli, Muborak, Sho’rtan, 
Ko’kdumaloq, Qorovulbozor, Mingbuloq hisoblanadi. 
 
4-ilova 

 
39
 
 
 
 
 
 
5-ilova 
NEFT SANOATI. 
Neft-mamlakat iqtisodiyotida muhim ahamiyat kasb qiladi. Undan xalq 
xo’jaligining turli tarmoqlari uchun bir necha o'nlab muhim mahsulotlar ishlab 
chiqariladi. Mamlakatimizda birinchi neft koni 1904 yilda Farg`ona vodiysi 
(Chimyon)da ochilgan edi. O'sha paytda undan 278 m. chuqurlikdan sutkasiga 
130 t. neft qazib olingan. Shu yilning o'zida Vannovskda (hozirgi Oltiariq) neftni 
qayta ishlash zavodi ish boshladi. Ikkinchi jahon urushi davrida va undan keyingi 
yillarda Farg`ona vodiysi (Janubiy Olamushuk, Polvontosh Andijon)da va 
Janubiy O'zbekistonda (Xaudak, Lalmikor) yangi neft konlari ishga tushirildi. 
Koplab neft konlarining o'zlashtirilishi bilan 1959 yilda Farg`ona neftni qayta 
ishlash zavodi qurildi.  
Mustaqillik tufayli neft sanoatida keskin burilish yuz berdi. Buxoro va 
Qashqadaryo viloyatlarida ko’plab yirik (jumladan, Ko’kdumaloq) konlarning 
ishga tushirilishi natijasida neft qazib olish keskin o'sdi. Neft mahsulotlariga 
bo’lgan ehtiyojni to’la ta’minlash va neft mustaqilligiga erishish maqsadida 1993 
yildan boshlab Fransiyaning "Teknep" firmasi, Yaponiyaning "Marubeni" va 
"Jey-Ji-Si", Turkiyaning "Gama" kompaniyalari sarmoya va mutaxassislari bilan 
hamkorlikda Buxoro viloyatining Qorovulbozor tumanida neftni qayta ishlash 
zavodini qurish boshlandi. Mazkur zavodning birinchi navbati 1997 yilning 22 
avgustida ishga tushdi. Farg`ona neftni qayta ishlash zavodi ham chet el firmalari 
ishtirokida batamom yangi jihoz va texnologiya bilan qayta ta`mirlandi. 
Endilikda mamlakat neftni qayta ishlash sanoati korxonalarida jahon 
andozalariga mos keladigan 50 dan ortiq xilma-xil mahsulotlar ishlab 
chiqarilmoqda: yuksak oktanli benzin (shu jumladan, B-92 aviabenzin), 
aviakerosin, suyultirilgan gaz, dizel yoqilg`isi, koks, parafin, motor moylariga 
qo’shilmalar, yengil avtomobillar uchun motor va surkov moylari, kerosin, 
bitum, mazut va h.k. Bu mahsulotlar mamlakat ichki ehtiyojini qondiribgina 
qolmay, ularning ayrimlari xorijiy davlatlarga eksport ham qilinmoqda.  
Respublikada neftning asosiy qismi (92 foizi) Qashqadaryo viloyatida 
qazib chiqariladi. U biroz miqdorda Andijon, Surxondaryo, Farg`ona, 
Buxoro viloyatlarida ham qazib chiqariladi.

 
40
 
 
6-ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
№4 MARUZA. SANOATİ. YOQİLG’İ-ENERGETİKA MAJMUYİ. 
O’zbekistonning eng yirik gidroelektr stansiyalar  
Nomi O'rnatilgan 
quvvatlar, 
MVt 
Turbinalar 
soni 
Qurilgan 
yillar 
Suv manbai 
Chorvoq GES 
620,5 
4 
1970-1972 
Chirchiq 
Xo’jakent 
GES 
165 3 1976 
Chirchiq 
G’azalkent 
GES 
120 3 
1980-1981 
Chirchiq 
Farhod GES 
126 
4 
1948-1949 
Sirdaryo 
Ko’mir sanoati. 
Mamlakatimiz hududidan ko’mir uch joydan-Angren, Sharg`un va 
Boysun (Tog’da) dan qazib olinadi. Ularning dastlabkisidan qo’ng’ir ko’mir 
qazib olinsa, keyingi ikkitasidan toshko’mir qazib olinadi.  
O'zbekiston hududidan dastlabki ko’mir qazib olish 1930 yillarning 
oxirida 
Angren konida
 boshlangan. Ushbu kon Toshkent viloyatidagi 
Ohangaron vodiysining o'rta oqimida joylashgan. Angren ko’mir koninig 
zahirasi respublikada topilgan barcha ko’mir zahirasining 96,5 foizini tashkil 
etadi. Agar mamlakatda yiliga 10 mln. tonnadan ko’mir qazib olingan taqdirda 
ham, Angren ko’mirining zahirasi yana 200 yilga yetadi.  
Angren qo’ng`ir ko’mir
 konida 1940-1948 yillardan buyon ochiq va 
yopiq usullarda ko'mir qazib olinadi. 1961 yilda Angren ko’mir konida yer osti 
gazogeneratorlarida ko’mirni yuqori bosimdagi havo oqimi yordamida 
energetik gazga aylantiradigan "Yerostigaz" stantsiyasi qurilgan. 
O’zbekistondagi ikkinchi kon Surxondaryo viloyatining tog’li qismidagi 
yuqori sifatli 
Sharg’un toshko’mir
 konidir. Kon dengiz satnidan 600-800 m. 
balandlikda yura davri yotqiziqlari orasida joylashgan. Ko’mir qatlamlarining 
o’rtacha qalinligi 4,5 m, ba’zilarining qalinligi 12,0 m ga yetadi. 
Surxondaryoning tog`li 
Boysun tumanida
 ham yuqori quvvatli 
toshko’mir koni ishga tushirilgan. Boysun ko’mir konining aniqlangan zahirasi 
28,7 mln t. ga teng. Ko’mir konining yillik ko’mir qazib olish quvvati 500 ming 
t. 1983 yilda ishga tushirilgan ushbu kondan yiliga 35-50 ming t. ko’mir qazib 
olinmoqda. Boysun ko’mir koni dengiz sathidan 1246 m. balandlikda 

 
41
Yoqilg’i -energitika majmui. 
O’zbekiston yoqilg’i energitika majmui rayonlar aro ahamiyatga ega bulib, respublika 
yalpi sanoat mausulotining 8,9% ini ishlab chiqaradi. Bu majmui ikki guruhga-yoqilg’i sanoati 
va elektr energitika sanoatiga bulinadi.  
Yoqilg’i sanoati.  Yoqilg’i sanoati O’zbekiston og’ir sanoatining muxim tarmoqlaridan 
biri bulib, tabiiy gaz, neft, ko’mir qazib chiqarishni, neftni qayta ishlashni va tayyor 
mausulotlarni istemolchilarga etkazib berishni o’z ichiga oladi. O’zbekistoning gaz zaxiralari 
katta bulishi bilan birga ularni ishga solish nihoyatda qulaydir. Shu sababli bu tarmoq juda tez 
rivojlantirildi. Shu sababli yoqilg’i-energetika balansida asosiy rol uynaydi. Respublikada 
yoqilg’i zaxiralarini qazib olishda ham, foydalanishda ham tabiiy gazning salmog’i oshdi. 
O’zbekistonda qazib chiqarilayotgan barcha yoqilg’i mausulotlari orasida gazning salmog’i 
shartli yoqilqi xisobida olinganda 86,5% ni (1990 yil) tashqil qiladi. 
 Gaz sanoati. Gaz sanoati tarkibiga tabiiy gazni qazib chiqarish, tozalash, suyultirish va 
suniy  gaz tayyorlash, etkazib berish kiradi. 1945 yilda respublikada atigi 9 mln m
3
 tabiiy gaz 
tabiiy gaz qazib chiqarilgan bulsa, 1965 yilda 16,5 mlrd m3, 1970 yilda-32,1 mlrd m
3
 gaz qazib 
chiqarildi. Yangi gaz konlari (Shurton) ning uzlashtirilishi asosida O’zbekistonda gaz qazib 
chiqarish yana kuchaytirildi. Uning miqdori 1980 yilda 34,8 mlrd m
3
 ni, 1990 yilda 40,8 mlrd m
3
 
ni tashkl qiladi. Xozirgi payitda O’zbekistonda respublikasi qazib chiqpishda Rossiya 
Fedratsiyasi va Turmanistondan keyingi urinda turadi. Respublikamizda keyingi chorak asr 
davomida gaz qazib chiqarishda usishi Buxoro-Xiva geologik mintaqasida yirik gaz konlarining 
topilishi va uzgarishi bilan bog’liq. Gazni urtabuloq, Uchqur, Jarqoq kabi gaz konlari yana ham 
istiqbolimiz Muborak va Shurton konlari ishga tushurildi. Agar dastlabki paytlarda qazib 
chikarayotgan gazning 90% dan ortig’i Buxoro viloyatida joylashgan konlar xissasiga tug’ri 
kelgan bulsa endigina bu urini Qashqadaryo viloyati konlari egallaydi. Respublikamizda qazib 
chiqarayotgan gazning 80% kuprog’i ushbu mintaqalardan olinmoqda. Kukdumoloq gaz koning 
ishga tushurilishi bilan shu xududning gaz qazib chiqarish salmog’i yana oshadi. Qashqadaryo 
viloyatida o’zlashtirilgan tabiiy gaz konlari tarkibida oltingugurt uchuvchi engil neft birikmalari 
bilan bulgan gaz qazib olinmoqta. Bunday gazni qayta ishlash, tozalash talab qilinadi. Muborak 
shaxrida shunday gazni tozalaydigan yirik majmua qurilgan. O’zbekiston gaz sanoatining yaqin 
istiqbollari yanada samaraliroq foydalanish respublikamizni tula gazlashtirish bilan bevosita 
bog’liqdir.  
Neft sanoati. Xozirgi zamon yoqilg’i sanoatining eng samarali turlaridan biridir. Neft 
sanoati O’zbekiston yoqilg’i sanoatining tung’ich tarmog’idir . Respublikamiz xududidagi 
dastlabki neft koni Chimyondan 1904 yilda topildi. Keyinchalik bu erda Chimyon, Selroqa, 
Yorquton konlaridan neft olindi. Keyingi yillarda Namangan viloyatida olingan Mingbuloq neft 
koni respublikamizda neft qazib chiqarishni yaqin yillarda keskin kupaytirish ishlarini beradi. 
Endigina neft Farg’ona vodiysidagina emas shuningdek Buxoro, Qashqadaryo, Surxondaryo 
viloyatida ham qazib olinmoqda. O’zbekistonda neftni qayta ishlash sanoati mavjud Farg’ona 
vodiysida ikkita qayta ishlash zavodi- Farg’ona va Oltiariq neftni qayta ishlash zavodlari ishlab 
turibdi. 
Kumir sanoati. O’zbekistonda ko’mir zaxiralari katta emas. Ko’mir Toshkent viloyatida 
joylashgan Angren koni va Surxondaryo viloyatidagi Sharg’un konidan qazib chiqariladi. 
Angren koni respublikaning asosiy kumir bazasidir. Undan O’zbekistoning 95% dan kuproq 
ko’mir qazib olinadi. Angren ko’miri O’rta Osiyoda tannarxi eng arzon kumirdir. O’zbekistoning 
ikkinchi kumir koni Surxondaryo viloyatidagi Sharg’un konidir. Bu kon kumirining sifati ancha 
yaxshi (kokslanish xususiyatiga ega) bulsada, lekin zaxirasi kam, qazib olish va tashish sharoiti 
qiyin. Respublikada 1990 yilda 6,5 mln tonna kumir qazib chiqariladi. Kelajakda Angren 
kumirni qazib olishni kupaytirish, Sharg’un toshkumirini qazib chiqarishini kengaytirish, Boysun 
toshkumir konini ishga solishni amalga oshirish maqsadga muvofiq..  
 
 
Elektr energetika sanoati. 

 
42
O’zbekiston elektr energetika sanoatining taraqqiyoti Goelro  rejasida boshlandi va u ikki 
davrni bosib utdi. Respublikada avvol GESlar qurildiki, bu maqsadga muvofiq edi. Suv 
quvvatidan foydalanish urta Osiyo respublikalarida muxim bulgan boshda bir muammoni yangi 
erlarni sug’orishni ham hal qilib beradi. Shungdek, O’zbekistondagi dastlabki GESlar asosan 
konlarda, kichik daryolarda qurilib, iqtisodiy va texnik jihatdan oson va arzon tushar edi. 1926 
yilda ishga tushurilgan Buzsuv GESi urta Osiyodagi dastlabki gidroelektr stantsiyasi edi. 
Urushgacha Chirchiq daryosida va Buzsuv kanalida Qodirya, Burjar, Tovoksoy kabi elektr 
stantsiyalari quruldi. Chirchiq -Buzsuv tarmog’ida 1941-1946 yillarda oltita elektr stantsiyasi 
qurilib ishga tushurildi. 1948 yilda respublikamizda eng katta Farxod GESi qurib ishga tushirildi. 
Urushdang keyingi dastlabki yillarda Chirchiq-Buzsuv suv tarmog’ida Shaxrixonsoy, 
Namangansoy daryolari va Darg’om, Qazarbou, Qumqur\g’on kanallarida bir necha GES lar 
ishga tushirildi. 1955 yilda O’zbekistonda hosil qilingan elektr quvvatining 65%i GES lar 
xissasiga tug’ri keladi. Respublikamiz elektr-energetika sanoatining rivojlanishidagi ikkinchi 
davr 60 yillardan boshlanadi. Bu davrda elektr quvvati hosil qilishda issiqlik stantsiyalarining 
salmog’i osha boshladi. Tabiiy gaz asosida ishlovchi Toshkent GRES i (1920  ming kVt), 
Navoiy GRESi (830 ming kVt), Taxiatosh GRESi (348 ming kVt), hamda kumir asosida 
ishlovchi Angren GRESi (600 ming kVt) lari qurib ishga tushirildi. Keyingi yillarda sirdaryo 
GRESi (30mln kVt), Yangiangren GRESi (2,4 mln kVt) lari qurib ishga tushurildi. Natijada 
1990 yil respublikada ishlab chiqarilgan butun elektr quvvatining 90% iga yaqinini issiqlik elektr 
stantsiyalari ishlab chiqaradi. Daryolarda ham elektr stantsiyalari qurush davom ettirildi.Ular 
orasida respublikamizda eng yirik bulgan Chorvoq GESİni (600 ming KVt) alohida kursatib 
utish kerak. Chorvoq GESi va suv ombori Chirchiq-Buzsuv elektr stantsiyalari pog’anasining ish 
maromini yaxshiladi.  80- yillar boshida Chirchiq daryosida yana bir elektr stantsiyasi- Xujakent 
GESi (165 ming kVt) ishga tushirildi. Shu bilan Chirchiq Buzsuv pog’anasini tashqil qiluvchi 
elektr stantsiyalar 19 taga etdi. Qoradaryo Andijon GESi (110ming kVt), Amudaryoda 
Tuyamuyin GESi (70ming kVt) lari ham qurib ishga tushirildi. 1990yilda O’zbekistonda hosil 
qilishgan elektr quvvati 56,3 mlrd Kvt ni tashqil qildi. 
Respublikada istemol qilingan elektr quvvatining 575 idan sanoat va qurilishda 
foydalaniladi. Energitika tizimlarining tashqil qilinishi elektor tarnsportining rivojlantirish bilan 
bog’liqdir. Urta Osiyo respublikalaridagi yirik elektr stantsislarini asosiy markazlar bilan 
bog’lovchi yuqori  voltli elektr uzatkich leniyalari qurildi. Ana shunday leniyalardan eng yiriklar 
500 *Vt kuchlanishga ega bulgan No’rak GESi-Mirzatursinzoda-G’uzor-Samarqand-Sirdaryo 
GRESi; Toshkent-Samarqand-Tuxtagul-Andijon-Sirdaryo GRESi va boshqalardir. 
 
5-sonli maruza 
MAVZUSİ:  METALLURGIYA SANOATI 
 
Guruxi  3b-kurs geografiya_____ 
O’qitish vaqti: 2 soat                                                       Talabalar soni:  14 
O’qitish darsining strukturasi / 
Maruzaning rejasi 
1. O'zbekiston sanoatining rivojlanishi. Yoqilg’i-energetika 
majmui. 
2. Neft sanoati. 
3. Respublikada tabiiy gaz qazib olish va qayta ishlash. 
4. Ko’mir sanoati. 
6. Elektr energetika sanoati. 
7. O`zbekistonda rangli metallurgiya sanoatining taraqqiy 
etishi. 
8. Oltin qazib olish sanoati. 
9. O`zbekistonda qora metallurgiya sanoati rivoji. 
10. O`zbekistonda rangli metallurgiya sanoatining taraqqiy 
etishi.    
O’quv darsining maqsadi: O’zbekiston Respublikasi sanoat tarmoqlari turlari va o’larning 

 
43
joylashish va rivojlanish xususiyatlari. O’zbekiston sanoat geografiyasi va uning tarmoqlarini 
xududiy joylashuvi va iqtisodiyotimizdagi muhim ahamiyati tug’risida chuqur bilim berish 
Pedagogik masalalari: 
O'zbekiston sanoatining 
rivojlanishi. Yoqilg’i-
energetika majmuini o’rganish. 
2. Neft sanoati ahamiatini 
baholash. 
-sanoatning mamlakatimiz 
iqtisodiyotidagi tutgan o’rni va 
rivojlanish istibollari bilan 
tanishtirish; 
- iqtisodiyotning muhim 
tarmog’i sanoat sohasidagi 
modernizatsiya jarayonini 
taxlil qilish; 
 -sanoatning etakchi tarmoqlari 
bilan yaqindan tanishtirish;      
O’qitish xarakatining natijasi: 
-  sanoatni respublika iqtisodiyotidagi ahamiyati va 
istibollarini yoritadi;  
- og’ir sanoat tarmoqlarini joylashuvini izohlaydilar. 
-Rangdor metallurgiya sanoat tarmoqlarining joylashish va 
rivojlanish istiqbollarini belgilashadi; 
 
O’qitish uslublari 
Maruza, tushintirish, aqliy xujum, slayd  
O’qitish ishini tashkillashtirish 
shakllari 
 Frontal ishlash 
O’qitish qurollari 
Maruzalar matni, texnika qurollari  
O’qitish sharoitlari 
Maxsus texnik asboblar bilan taminlangan, guruxga ajiratib 
ishlashga mo’lsherlengen auditoriyalar 
Monitoring va baxolash 
Og’zaki sorash.  
O’quv darsining texnologik  xaritasi                      
İshning mazmuni 
Bosqichlar, 
Ajiratilgan vaqt 
O’qituvchi Talaba 
I bosqich. 
O’qitish jarayoniga 
kirish 
(5 min) 
1.1. Maruza/seminar/ amaliy  darslarning  rejasi 
bilan, o’quv mashg’ulatlarining ahmiati bilan, 
Mavzu buyicha asosiy tushunchalarni berish.  
Mustaqil adabiyotlar tizimini beradi, o’quv 
jarayonida baxolash kriteriyalari bilan 
tanishtiradi. (ilova) 
Tinglaydi, jazıp 
aladı 
 
 
 
Aniqlashtiradi, 
savollar beradi. 
 
 
II bosqich 
Asosiy 
(60 min) 
 
2.1. Mavzuning nomini, maqsadi va kutiladigan 
natijalarini etkazadi. Blits-savol, savol-javob, 
aqliy hujum orqali bilmlarni faollashtirish  
2.2. maruza mavzusi, rejasi va tuzilishiga 
muvofiq o’quv jarayonida tashkillashtirish 
buyicha xarakatlar tartibini bayon qiladi.  
(ilova)  
Javob beradi, 
Yozadi, 
Guruhlarg’a 
bo’linip 
prezentatsiya 
isleydi.  
 
III bosqich 
Yakuniy qism 
(15 min ) 
3.1.Mavzu buyicha xulosalar chiqaradi, 
Talabalarning diqqatini asosiy masalalarga 
jamlaydi, professional xizmatida bajarilgan 
ishlarning axamiatini ochib beradi.  
o’z-o’zin, o’zaro 
baholaydi, 

 
44
3.2.Guruxlarning ishini baholaydi, O’quv 
maqsadiga erishish darajasin taxlil qiladi. 
3.3. Mustaqil ish uchun topshiriq beradi va 
uning baxolash ko’rsatkichlari, kriteriyalari 
bilan tanishtiradi. 
 
 
savollar beradi, 
topshiriqlarini 
yozadi 
 
1-ilova 
 
 
 
8-ilova 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
     
Rangli metallurgiya sanoati.
  Sanoatning ushbu  turining rivojlanishi uzoq 
tarixga borib taqaladi. Bu yerda qadimda misdan, qalay, kumush va oltindan 
ularni qayta ishlash (eritish, quyish, qizdirish) orqali buyumlar, naqshlar, 
bezaklar tayyorlangan, tanga pullar zarb qilingan.   
     Qadimda  Farg`ona  va Zarafshon, Chirchiq va Ohangaron, Qashqadaryo va 
Surxondaryo vodiylaridagi bir qancha shaharlarda zargarlik, misgarlik, 
temirchilikning rivojlanganligi rangli metallar va ularning qotishmalaridan 
mahalliy aholi foydalanganligi guvohlik beradi 
Мetallurgiya sanoati