Texnologiyasi

19-rasm. Sigir tanasining qismlari: 1-boshi; 2-bo‘yni; 3-tom og‘i; 3'-bo‘yin burmasi; 
4-yag‘rini; 5-orqasi; 6-ko‘kragining yon qismi; 7-ko‘krak oldi qismi; 8-to‘shi;
9-qalqonsimon tog‘ay qismi; 10-qovurg‘a osti qismi; 11-bell; 12-yon qismi; 13-kindik 
qismi; 14-biqini; 15-chov qismi; 16-qov qismi; 17-dumi; 18-kurak qismi; 19-yelkasi;
20-yeika bo‘g ‘imi; 21-tirsak bo‘g‘imi 22-tirsak qismi; 23-bilaguzuk qismi; 24-kafti; 
25-barmoqlari; 26-dum g‘azasi; 27-bo‘rtigi; 28-sag‘risi; 29-quymuchi; 30-tos-son  
b o‘g‘imi; 31-son qismi; 32-boldiri; 33-tovon bo'g'imi 34-kafli; 35-barmoqlari; 36 
tizza kosasi; 37-tizza usti burmasi;
20-rasm. Qoramol o'pkasining bronxial 
shoxchasi: 1-kekirdak;
2-kekirdakning ikkita shoxchaga bo'linishi;
3-asosiy bronx; 4-bronxlar; 5-traxial bronx.
194

---

Nazorat savollari
1. Hayvon tanasi qanday qismlardan iborat?
2. Y elka-ko‘krak b o ‘limiga kiruvchi a ’zolar nim alardan iborat?
3. Skelet va muskullar haqida gapirib bering.
4. M uskullar qanday ishlami bajaradi?
54-§. Teri qoplami
Teri qoplami — hayvonlar tanasini tashqi tom ondan o'rab tura- 
digan, m urakkab tuzilgan pardadir. Hayvon organizm i tashqi m uhit 
ta ’sirlarini sezadi va unga tegishli javob beradi. Teri qoplam asi orga- 
nizm n i h a r qanday m ikrob, bakteriya va boshqa yot narsalardan 
saqlash uchun ham katta to ‘siq hisoblanadi. Teri qoplam i k o ‘pgina 
fiziologik funksiyalarni bajarishi bilan bir qatorda organizm ning 
m uhim sistemalari: masalan, siydik ayirish a ’zolariga yordam beruv- 
chi teri bezlari orqali, qon aylanish tizim i bilan, o ‘zidagi ju d a k o ‘p 
q o n tom irlari orqali nafas olish a ’zolari bilan h am cham barchas 
bog'langandir. Suvda va quruqda yashovchi hayvonlarning uchdan 
ikki qismi teri orqali nafas oladi.
Teri qoplam i tana to ‘qim alarini qurib qolishidan, har qanday 
kimyoviy ta ’sirdan, sovuq va issiqdan saqlashda m uhim vazifa bajaradi. 
Teri yog‘larni va zaxira qonni saqlashga ham hissa q o ‘shadi.
Teri qoplam ining o'zgarishidan bir qancha m uhim hosilalar kelib 
chiqadi. Ular organizmda xilma-xil funksiyani bajaradi. Shox moddaga 
aylangan (tuyoq, shox, tim oq, pix, ju n, tish, sut bezlari, yumshoq 
tovon, ter, yog1, moy bezlari) ana shunday a ’zolarga kiradi.
Yog‘ bezlari yog‘li suyuqlik ishlab chiqaradi va terini qurib qolish- 
dan va elastik holatda saqlaydi. Yog‘ bezlari zaxira yog' to'playdi, sut 
bezlari esa sut ishlab chiqaradi va hokazo.