Texnologiyasi

Sut bezlari. Hayvonda eng muhim a ’zo hisoblanib, ikkala jinsli 
hayvonlarda bo'ladi, biroq Urg'ochi hayvonlarda rivojlangan. Sut be­
zlari jinsiy yetilishga yaqin rivojlana boshlaydi.
Bezlaming rivojlanishi tuxum dondan ajraladigan jinsiy gormonlar 
ta ’siriga bog'hq. Birinchi marta kuyukishdan so'ng, sut bezlari ayniqsa, 
yaxshi rivojlana boshlaydi. 2-3 marta tuqqandan so'ng hayvonlarning 
sut bezlari juda yaxshi rivojlanadi. Bunday bezlar oz-ko'pligiga qarab, 
hayvonlarda turlicha joylashadi. Masalan, ko'p bola tug'adigan hayvon­
larda ko'p bo'laklarga bo'lingan sut bezi bo'lib, ular ko'krak, qorinda 
oq yo'lnm g o'ng va chap tom onida joylashadi. Bunga it va cho'chqalar 
yelini kiradi. Q o'y, echki, sigir, biya va tuyalarda sut bezlari chotda 1 
yoki 2 juftdan bo'lib joylashadi. Fil va m aym unlam ing sut bezlari 
ko'krakda bo'ladi. C ho'chqalam ing sut bezi 5-6 juft bo'lib, har qaysi 
so'rg'ichga 1 -3 ta gacha teshik ochiladi. Q o'y va echkilaming sut bezi bir 
juft, so'rg'ichlari anchagina uzun, sut sistemasi yaxshi rivojlangan, 
sut teshigi 1-2 ta bo'ladi. Sut bezlarining rivojlanishi hayvonlarni par­
varish qilishga, jinsi, zotiga, ishlatilishi va jinsiy siklga bog'liq.
Sut bezlari ter bezlari bilan yog' bezlarining takomillashishidan 
kelib chiqqan.
Shoxning tuzilishi
Shox muguzlashgan a’zodir. Shox peshona suyagining uchida o'simta 
shaklida joylashadi. Shox ho'kiz va qo'chqorlarda juda kuchli rivojlangan. 
Shox terming epidermis qatlami o'zgarishidan kelib chiqadi. Shox ikki­
ga: muguzlashgan tashqi kapsula va ichki asosiy teri qismlarga bo'linadi.
Shox tuzilishiga qarab, shox uchi, tanasi va ildiziga bo'linadi. Ildiz 
teriga yaqin, tanasi yo'g'onlashgan bo'ladi va ingichka tortib, uchini 
hosil qiladi. Shox g'ilofida bir necha halqa bo'lib, ular hayvonning yashash 
davri va yoshini ko'rsatadi. Qorako'l qo'ylar va echkilaming shoxi yax­
shi rivojlangan va buralgan, shimol bug'isining shoxi esa tarm oqlangan 
bo'ladi. U rg'ochi hay\'onlar shoxi bir oz nozikroq tuzilishga ega bo'ladi.
197

---