To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

Polivinilatsetat pollar - bogMovchi tarkibiga kukun toMdirgich (kvars 
kukuni, kul va shu kabilar) pigm ent va suyultirish uchun suv q o ‘shilib, 
m axsus qorgichda 4 -5 m in. yaxshilab aralashtiriladi. Olingan mastika 
asosga purkagich vositasida 2 -3 qatlam sepiladi.
P olim ersem en tli p o lla r  - p o rtlan dsem en t va ishqoriy sharoitda 
q o tad ig an p o lim e rlar aso sid a o lin adi. P olim er bogMovchi sifatid a 
p o liv in ila tse ta t em u lsiy asi, a tseto n -fo rm ald eg id sm olasi va uning 
sopolimerlari, SGS-65 GP dispersiyasi va shu kabilar ishlatiladi. Odatda, 
polim er m astikaga m assasiga k o ‘ra 5 -7 foiz sem ent q o ‘shiladi. U lar 
mustahkam, yedirilishga chidamli, suv o ‘tkazmaydi va gigiyena talablarini 
qondiradi. Pollar jam oat va sanoat binolarida intensiv harakat kuzatiladigan 
joylarda ishlatiladi.
Polim er kom pozitsiyalar -  asosidagi pol uchun m astikalar poliefir, 
karbam id, epoksid, atseton-form aldegid sm olalar asosida tayyorlanadi. 
P o liefir sm olasi m astikalari oq rangli saja, shisha tolasi va qotirgich 
q o ‘shib olinadi. Poliefirli m astikalar gigiyena talablariga javob beradigan, 
yed irilish g a bardoshli, m ustahkam , zarbiy kuchlanishlarga chidam li 
dekorativ material. Ular kimyoviy m oddalar ta’siri kuzatiladigan xonalar 
va sanitariya-texnika xonalari pollarini qoplashda ishlatiladi.
186

---

P o g o n a j b u y u m la r. 
P ogonaj b u y u m la rg a ran g li, u zu n a sig a 
o ‘lchanadigan binolam i bezashda ishlatiladigan plintuslar, zina, balkonlar 
va boshqa to'siqfer uchun tutqichlar, zina pillapoyalari uchun ust quymalar, 
ostonalar, devorl&tei qoplash uchun reykalar, eshik va deraza chaspaklari, 
germ etiklar va zichlaydigan qistirm alar va b oshqalar kiradi. Pogonaj 
buyumlar, asosan, polivinilxlorid, polietilen, polistirol, polimetilmetaknlat 
polimer kompozitsiyalaridan ekstruziya usulida tayyorlanadi. Ular yetarli 
darajada m ustahkam , elastik, issiqqa va yonishga chidam li, kim yoviy 
muhitlarga bardoshli b o ‘ladi va gigiyena talablarini qondiradi.
Plintuslar va tutqichlar, odatda, 12 m. o ‘ramlarda ishlab chiqariladi. 
Plintuslar uzunligi 1,2-3,5 m. b o ia k holda ham tayyorlanadi. Pogonaj 
buyum larni istalgan profilli (k o ‘ndalang kesim li) qilib ishlab chiqarish 
mumkin. Ular ob-havo va nam ta ’siriga chidamli bo ‘ladi.
S a n ita riy a -te x n ik a b u y u m la ri. 
S an itariy a-te x n ik a b uyum lari 
polime-tilmetakrilat, zarbga chidamli polistirol, polipropilen, poliamidlar, 
shisha-plastiklar asosida olinadi. Vannalar, poddonlar, sifonlar, rako- 
vinalar, unitaz, yuvish bachoklari, aralashtirgich, ventilatsiya panjaralari 
va shu kabilar ishlab chiqariladi. Plastmassalardan tayyorlangan sanitariya- 
tex n ik a buyum lari m ustahkam , suvga ch idam li, gigiyena talablarini 
qondimvchi, silliq yuzali, zang to ‘plam aydigan xususiyatlarga ega bo‘ladi.
U s k u n a la rn in g b u y u m
v a 
q is m la rig a
- p la stm a ssa la rd a n
tayyorlangan deraza ham da eshik dastalari, y ig ‘m a mebel fum ituralari, 
deraza jaluzalari va boshqa m ahsulotlar kiradi. U lar turli shakllarda va 
ranglarda b o ‘lishi mum kin. Bu buyum lar rangli m etall sarfini keskin 
kamaytiradi.
Q uvurlar. 
Plastmassa quvurlar polietilen, polivinilxlorid, polipropilen 
kabi term oplastlar va shishaplastik quvurlar reaktoplastlar (poliefir va b.) 
asosida olinadi.
Hozirgi kunda agressiv m uhitlarda ishlashga m o ija lla n g an , fenol- 
formaldegid, karbamid-formaldegid, furan sm olasi va shu kabilar asosida 
tayyorlangan polimer qorishm a va polimerbeton quvurlar 150 m m.gacha 
d iam etrda chiqariladi, devorlam ing qalinligi 2 -8 mm. Ular 1,2 M Pa 
gacha bosim ostida ishlashga m o‘ljallangan. M ustahkam , suv va agressiv 
m uhitlarga chidam li, ichki yuzasi silliq va m ineral m oddalar y ig ‘ilib 
qolm aydi. Termoplast quvurlarni oson payvandlab biriktirish m um kin.