To sh k ent te m ir y o ‘l m u h a n d is L a r iin s t it u t I 4 A. E. O d IL x o ‘jayev qurilish materiallari 5340200 «Bino va inshootlar qurilishi»

Pigm entlar va to ‘ldirgichlar
P igm en tlar -  bu m ayda tuyilgan, suvda, organik eritg ichlar va 
bog‘lovchi m oddalarda erim aydigan rangli kukunlar (12.1 -rasm, a,b,c,d,e). 
P igm entlar bo‘yoq tarkiblariga rang berish, fizik-m exanik xossalarini 
yaxshilash, atm osfera va korroziya m uhitiga bardo shliligini oshirish 
m aqsadida q o ‘shiladi. U lar b o ‘yoq tarkiblarga rang berishdan tashqari, 
to‘ldirgich vazifasini ham o ‘taydi.
P igm entlar kelib chiqishiga k o ‘ra m ineral v a organik, olinishiga 
nisbatan tabiiy va sun’iy klasslarga bo‘linadi (12.2-jadval).
12.3. B o‘yoq tarkiblarining komponentlari
12.2-jadval.
Pigm entlarning hosil boMish tabiatiga ko‘ra tasniflanishi
M ineralli
O rganik
M etall kukunli
Tabiiy
Sun’iy
bor
Tuxli belila
sariq 
pigment
alyuminiy
ohak
titanli belila
och qizil
pudrasi (upasi)
kaolin
q o ‘rg ‘oshinli belila
pigment
ruxchangi
oxra
quruq litopon
qizil pigment
oltin rangli
mumivo
ruxli kron
havo rang
bronza
u mbra
kuydirilgan umbra
pigment
temirli
saja
tabiiy kinovar
sunk
ruxli yashilrang
marganets
xrom oksidi
perikisi
lazur
grafit
Tabiiy m ineral pigm entlar to g ‘ jinslarini, tuzlarni kukunlab, elab 
olinadi. S u n ’iy m ineral pigm entlar mineral xom ashyoga term ik ishlov 
berib tayyorlanadi (kuydirilgan oxra, umbra) yoki metal oksidlari asosida 
olinadi (ruxli belila, titanli belila va boshq).
Oq pigm en tlar
194

---

1) Bor - faqat suvli va yelimli b o ‘yoqlar tayyorlanadi.
2) ohak - faqat suvli va yelim li b o ‘yoqlar tayyorlanadi.
3) ruxli belila - ZnO, atm osfera bosimiga chidamli emas.
4) q o ‘rg‘oshin!i belila - bu su n ’iy mineral pigment. Berkituvchanligi 
yuqori atmosferafoosimiga chidamli, korroziya bardoshligi yuqori.
5) Titanli bdftla - eng sifatli va zararsiz.