Тошкент давлат техника университети

Қачон совуқ уради?

Об-ҳаво ҳароратининг пастлиги, совуқ, қаттиқ изғиринда, қорва ёмғирда қолиш натижасида одам айниқса, қўл-оёқ, юз, қулоқ, бурунни совуқ уриши мумкин. Пойабзалнин гҳўл бўлиши, шунингдек, очиқ ҳавода узоқ вақт совуқ таъсирид ақолиш ҳам бунг асабаб бўлади.
Тананинг совуқ урган қисми аввалига санчиб, ачишади, кейин эса териси оқариб ёки кўкариб кетади, ҳеч нарсан сезмай карахт бўлиб қолади. Натижада қўл ёки оёқ фаол ҳаракат қила олмайди.
Шикастланиш кўламининг нечоғлик чуқур ва кенглигини совуқ таъсири тўхтаганидан кейин, орадан бир неча соат, баъзан кун ўтганидан сўнганиқлашмумкин. Бунда тананинг совуқ олган жойи шишиши, яллиғланиши, баъзан тўқималарнинг нобуд бўлиши кузатилади.
Баданини совуқ урган одамга биринч итиббий ёрдам кўрастишда, энг аввало, уни иссиқ бинога олиб кириш, иложи бўлса, иссиқ сувли ваннага
тушириш, унга иссиқ чой, қаҳва ичириш зарур. Кейин ҳўл кийими ва пойабзали мумкин қадар тезроқ қуруғига алмаштирилади.
Тўқималарда кўзга ташланадиган жиддий ўзгаришлар, яъни терида қавариқлар, эти нобуд бўлган жойла рбўлмаса, совуқолгансоҳани спирт, атир, тоза пахта, салфетка, сочиқ билан артиб, тозалашзарур. Агар терида ўзгаришлар бўлмаса, шикастланган жойлар спирт биланартилгач, тоза, қуруқ қўл билан тери қизаргунча оҳиста ишқаланади, устидан стерил боғлам қўйилади.

Совуқ олиш.

Тўқималарни паст ҳарорат таъсирида шикастланиши совуқ олиш дейилади. Кўпроқ Сибир ва Узоқ Шарқ минтақаларида учрайди. Совуқ олишда ҳавоҳарорати, кийим, намлик, шамол, кишининг шахсий мослашув хусусиятлари рол ўйнайди. Масалан, совуқ минтақада яшовчилар анча мослашган бўлади. Алкогол қон томирларни кенгайтиради ва иссиқликни йўқолишига олиб келиб, совуқ олишни кучайтиради.
Совуқ олишнинг реактив олди ва реактив даври фарқланади. Реактив олди даври бир неча соатдан 1 кунгача давом этиб, терининг оқарганлиги, цианоз, совуқлиги, кам сезувчанлиги билан тавсифланади. Совуқ урган сохада ачишиш ва парестезия сезилади, оғриқ бўлиши мумкин. Шикастланган сохада ҳарорат меъёрига келиши билан реактив босқич бошланади.
Реактив босқичда терининг қизариши, қизиши, оғриқ ачишиш кузатилади. Тери шишган, ранги ҳар хил бўлади. Шиш ва терининг ранги шикастланишнинг чуқурлигини билдирмайди.