Toshkent davlat yuridik universiteti

Nazorat uchun savollar: 
 
1. Qimor va garov o’yinlarini tushunchasi va oqibatlarini izohlang. 
2. Qimor va garov o’yinlarini o’tkazish tartibi va o’ziga xos xususiyatlarini 
tushuntirib bering. 
3. Bayram kuni yig’ilgan sinfdoshlar kunni birgalikda o’tkazish maqsadida 
choyxonada osh qilishmoqchi bo’lishadi. Lekin ularning ayrimlarida yetarli
mablag’ bo’lmaganligi sababli garov o’ynab unda yutkazgan bolaning zimmasiga 
choyxonadagi oshni yuklashni maqsad qilib oladilar. Ular asosiy e’tiborni 
sinfdoshlar ichida moliyaviy baquvvat bo’lgan Choriga qaratishadi va ular amalga 
oshirayotgan xarakat nima qilib bo’lmasin Chorini oshga tushurish bilan bog’liq 
bo’lishadi. Kelishib olgan bolalar Chorini uydan chaqirib kelib o’z fikrlarini unga 
etkazadilar. Sinfdoshlar o’rtasidagi o’zaro kelishuvdan xabari bo’lmagan Chori 
tabiiyki Garovda yutkazib qo’yadi 
Masala qanday xal qilinadi. Garov o’yinlar xaqiqiy hisoblanadimi? Chori 
sinfdoshlar o’rtasidagi kelishuvni xaqiqiy emas deb topish to’g’risida sudga 
murojaat eta oladimi? 

---

415 
57-BOB. ZARAR YETKAZIShDAN KELIB ChIQADIGAN 
MAJBURIYaTLAR 
 
1 §. Zarar yetkazishdan kelib chiqadigan majburiyatlar to’g’risida 
umumiy tushuncha 
Zarar yetkazishdan kelib chiqadigan majburiyat tushunchasiga fuqarolik 
qonunchiligida ta’rif berilmagan. Biroq, mazkur tushuncha bevosita, g’ayriqonuniy 
harakat (harakatsizlik) tufayli fuqaroning shaxsiga yoki mol-mulkiga yetkazilgan 
zarar, shuningdek yuridik shaxsga yetkazilgan zarar, shu jumladan boy berilgan 
foyda zararni yetkazgan shaxs tomonidan to’liq hajmda qoplanishi lozimligi tarzda 
FKning 985-moddasida o’z ifodasini topgan. Mazkur normadan zarar yetkazgan 
shaxsning yetkazilgan zararni to’liq qoplash majburiyati hamda jabrlanuvchining 
yetkazilgan zararni qoplashni talab qilish huquqi mavjudligini anglash mumkin. Bu 
esa o’z navbatida majburiyatning an’anaviy tuzilishi (konstruksiyasi) – kreditor va 
qarzdor munosabatlari mavjudligini bildiradi. Mazkur holatda zarar yetkazuvchi – 
qarzdor hisoblansa, jabrlanuvchi (mulkiga, hayoti yoki sog’lig’iga zarar etgan 
shaxs) – kreditor hisoblanadi. Shu bilan birga zarar yetkazilganda jabrlanuvchining 
talab qilishi huquqi zarar yetkazuvchi uchun majburiyat sifatida namoyon bo’ladi.
Zarar yetkazishdan kelib chiqadigan majburiyatlarga muvofiq shaxs 
(jismoniy yoki yuridik shaxs)ning hayoti va sog’lig’i yoki mol-mulkiga zarar 
yetkazgan shaxs yetkazilgan zarar to’liq qoplash majburiyatini oladi, jabrlanuvchi 
esa o’ziga yetkazilgan zarar qoplashni talab qilishi huquqiga ega bo’ladi. 
Ta’kidlash lozimki, kishilarning bir-biri bilan doimiy ravishda o’zaro 
munosabatlarida ba’zan ularning moddiy yoki nomoddiy manfaatlariga zarar yetish 
oqibatlari kelib chiqadi. Bu zararlar turli tasodiflar, ehtiyotsizlik, qasd orqali, tabiy 
ofatlar natijasida yuzaga keladi
76
. Shunday holatda yetkazilgan zarar kim 
tomonidan to’lanishi (zarar yetkazilgan shaxs yoki jabrlangan shaxs yoxud 
uchinchi shaxslar tomonidan) masalasi yuzaga keladi. Mazkur munosabatlarni 
tartibga solishda zarar yetkazishdan kelib chiqadigan majburiyat instituti asosiy 
o’ringa ega bo’ladi. Fuqarolik huquqida majburiyatlarning bu turi delikt 
majburiyatlar – deb ham ataladi.