Тошкент молия институти

 
«ИҚТИСОДИЙ РЕСУРСЛАР ВА ЖАМИЯТ ЭҲТИЁЖЛАРИ» мавзуидаги дарснинг 
технологик харитаси 
Фаолиятнинг мазмуни 
Технологик босқич, 
вақт 
Ўқитувчи 
Талабалар 
Мавзу бўйича дарс 
ўтишга 
тайёрланиш. 
510 дақиқа 
Аввалги дарснинг якунида 
талабаларга берилган вазифа: 
фаннинг предмети, ўрганиш 
методлари, иқтисодий қонунлар ва 
категорияларнинг мазмунини билиб 
келиш. 
1. Қисқача (блиц)сўров методи 
қўлланилади. 
2. Талабаларга ҳар бир кичик 
гуруҳнинг дарсда фаол қатнашишини 
баҳолашни таклиф қилади.
Уларнинг баҳоларини 
умумлаштириш асосида кичик 
гуруҳлар олган ўринлар аниқланиши 
ва балл берилишини уқтиради. 
Биринчи ўрин – 2 балл.
Иккинчи ўрин – 1,8 балл. 
Учинчи ўрин 1,7 балл. 
Тўртинчи ўрин 1,5 балл. 
Бешинчи ўрин –1,2 балл ва ҳоказо. 
Баҳолаш жадвали тарқатма материал 
қилиб берилади.
Оғзаки жавоб 
беришади. Асосий 
тушунчаларнинг 
мазмунини айтишади. 
1 – босқич 
Кириш: аввалги 
мавзу билан 
Янги мавзуни ўтган мавзу билан 
боғлайди. 
Мавзунинг 
мақсади, 
дарснинг натижаси ва уни ўтказиш 
1.1. Эшитадилар, жавоб 
берадилар, 
ёзиб 
оладилар. 

---

91
боғлаш. 
Мавзуни 
ўрганишни 
мотивацияси 
510 дақиқа 
режаси эълон қилинади.
Нима сабабдан иқтисодиётни назарий 
жиҳатдан ўрганишни айнан шу 
мавзудан бошлаяпмиз? деб савол 
билан аудиторияга мурожаат қилади. 
Саволжавоб методи қўлланилади. 
Претест ўтказиш ҳам мумкин. 
II асосий босқич. 
1520 дақиқа 
Маърузанинг 
биринчи 
узвий 
саволи муҳокамаси: 
1.Даъват босқичи:
2.Англаш, 
тушунтириш 
босқичи 
3.Фикрлаш, 
тафаккур босқичи 
2.1. Талабаларга инсонни яшаши учун 
нималар керак? Бунинг сабаби 
нимада? деган савол билан мурожаат 
қилинади. 
«Ақлий ҳужум» методи қўлланади. 
Ўқитувчи ҳар бир талабага 15 тагача 
сўз айтиши мумкинлигини уқтиради.
2.1.3. Маърузанинг биринчи узвий 
саволи баён қилинади. 
Маърузада 
эшитганлари 
асосида 
муҳокама қилиб, доскада, дафтарда 
ёзилган эҳтиёжларга турли жиҳатдан 
ёндашиб, гуруҳларга ажратиш таклиф 
қилинади.
Жуфтлик, кичик гуруҳларга бўлиниб 
дарс ўтиш методи қўлланилади 
Муҳокамани якунлайди. 
2.1. Эшитадилар, 
2.1.1.
..
Жавоб 
берадилар. 
2.1.2. Бир талаба 
доскага, қолганлар 
дафтарга ёзадилар. 
2.1.3 Эшитадилар 
асосий тушунчаларни 
ёзадилар. 
2.3.1. 
Талабалар 
гуруҳларга 
ажралишади. 
2.3.2 Ҳар бир кичик 
гуруҳ 
эҳтиёжларни 
турли гуруҳларга бўлиб 
чиқадилар. 
2.3.3. Ҳар бир кичик 
гуруҳ вакили бажарган 
ишлари 
бўйича 
маълумот беради. 
Маърузанинг 
иккинчи 
саволи 
муҳокамаси 
1520 дақиқа. 
1.Даъват босқичи 
2.Англаш, 
тушунтириш 
босқичи 
3.Тафаккур 
босқичи 
2.2.1.Инсонларнинг 
турлитуман 
эҳтиёжларига турлитуманлиги, уларнинг 
турли жиҳатдан ёндашиб, гуруҳларга 
бўлиб 
чиқдик. 
Агар 
одамнинг 
озиқовқатга бўлган эҳтиёжи ошқозони 
сиғими билан ўлчанади десак, у жуда кам 
ўзгаради. Бундан эҳтиёжлар ўзгармайди, 
деган хулоса чиқариш мумкинми? деган 
муаммоли савол қўйилади. 
2.2.2. Саволни кичик гуруҳлар 
томонидан «Инсерт» методини 
қўллаб, муҳокама қилинади. 
Талабаларга 
Б/Б/Б 
жадвали 
тарқатилади. Уларга мавзу бўйича 1 
ва 2 устунни тўлдириш таклиф 
қилинади. Талабаларга маъруза матни 
тарқатилади.
2.2.3. Матнни ўқиб, мувофиқ равишда 
маъруза матни четига белги қўйиб, 
унинг асосида Б/Б/Б ни 4 устунини 
тўлдириш ва матнни ўқиб, янги 
2.2.1. Кичик гуруҳлар 
муҳокама қилиб жавоб 
берадилар. 
2.2.2.Талабалар 
жадвални 
тўлдиришади. 
2.2.3.Жадвални қолган 
устунларини 
тўлдиришади. 

---

92
ўрганган асосий тушунчаларни ёзиши 
кераклиги, гуруҳлардан бири эксперт 
ролини бажаришини эълон қилади. 
Ўқитувчи маслаҳат берувчи сифатида 
қатнашади. Ҳар бир кичик гуруҳнинг 
маълумотлари 
асосида 
ахборот 
умумлаштирилади 
Асосий тушунчаларни 
айтиб беришади, 
ёзишади. 
Кичик 
гуруҳларнинг 
жавобини 
эксперт 
гуруҳи эълон қилади. 
Маърузанинг 
учинчи 
узвий 
саволи муҳокамаси
2530 мин. 
1.Даъват босқичи
2. Тушунтириш, 
англаш босқичи 
3.
.
Тафаккур 
босқичи 
Ишлаб 
чиқариш 
ресурслари 
таснифининг 
расми 
намойиш 
қилинади ва унда яна қандай 
ресурслар кўрсатилмагани сўралади: 
Сизнингча,
..
ресурслар чекланганлиги 
қандай оқибатга олиб келади? Ишлаб 
чиқариш имконияти нима? 
3.2.2. Маърузанинг 3саволи баён 
қилинади. 
3.3.3.Танлашнинг муқобил қиймати, 
танлов мезонларини ўрганиш учун 
моделлаштирувчи 
ўйин 
методи 
қўлланилади (Илова) Талабаларга 
танлов мезони жадвали тарқатилади. 
Ўқитувчи олиб келган газета, журнал, 
дафтарлардан ҳар бир кичик гуруҳ 
танлаб олиши таклиф этилади. Ҳар 
бир 
кичик 
гуруҳни 
жадвал 
мезонларини ўзлари ишлаб чиқиб 
тўлдириши таклиф қилинади. 
Ҳар бир кичик гуруҳ намойиш 
қилинган 
материал 
ва 
танлов 
жадвалини муҳокама қилишади. Ўз 
танлов мезонлари бўйича жадвални 
тўлдиришади Иқтисодиётнинг бош 
муаммосини реал ҳаётда акс этишига 
мисоллар келтиришади. 
Ўқитувчи маслаҳат берувчи ва 
кузатувчи сифатида қатнашади.
2.3.1. 
Хоҳлаган 
талабалар 
алоҳида 
жавоб 
берадилар, 
ёзадилар. 
3.2.2. 
Эшитадилар, 
ёзадилар. 
Ўйинга қатнашадилар, 
Жадвални 
тўлдирадилар. 
3.3.3. Асосий тушунча, 
категорияларнинг номи 
ва 
мазмунини 
аниқлашади. 

---

93
III.Якуний босқич 
1015 дақиқа 
3.1.Талабаларга 
ҳар 
бир 
кичик 
гуруҳнинг дарсда фаол қатнашишини 
баҳолаш жадвалини тўлдириб, ҳар 
бир кичик гуруҳни ўз фикрини 
билдиришни таклиф қилади.
3.2. Б/Б/Б жадвални учинчи устунини 
тўлдиришни топширади 
3.3. Ўқитувчи кичик гуруҳлардан 
баҳолаш жадвалини йиғиб олади. 
Якуний балл чиқаради. Дарсга якун 
ясайди. 
Талабаларнинг диққатини асосий 
масалага қаратади, семинар дарсига 
тайёрланишда 
нималарга 
диққат 
қаратилиши 
лозимлиги 
ҳақида, 
тушунмаган 
саволларни 
ўқув 
адабиётларидан 
ўқиш 
ҳақида 
кўрсатма беради.
3.1.Кичик гуруҳларни 
топшириқни бажариш 
бўйича бажарган 
ишлари ва билдирган 
фикрлари асосида 
қўйилган баллар эълон 
қилинади. 
3.2. Б/Б/Б жадвалини 
учинчи 
устунини 
тўлдиришади. 
Намойиш қилинувчи материал 2.1.1 
Гуручни Х, автомобилни Y билан белгилаганда, мавжуд ресурслардан фойдаланиб, 
ишлаб чиқариш мумкин бўлган товарлар миқдори ўртасидаги боғланиш қуйидагича 
бўлади: 
2Х+4Y=100