Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI

Öküz ýaly irimçik, tagaşyksyz, gödek adama 
igenç, teýene hökmünde aýdylýan söz. 
ÖKÜZÇE [öküzçö], at. Iki ýaşar öküz, iki 
ýaşyndaky öküz. Gurplurak adamlar tapdygyndan 
gatanç diýip, kimsi dowar, kimsi öküzçe eltdiler 
(

Görogly

). 
ÖKÜZGÖZ [öküzğöz], at, asman j. Ýarygijeler 
dogýan iki sany meňzeş ýyldyz. 
ÖL [ö:l], syp. 1. Tutuşlygyna yzgar çeken, suwy 
sarykmadyk, gury däl. Ol düýn-öňki kesilen öl üzüm 
çybyklaryny ýandak bilen garyp, gazanyň aşagyna 
dykýardy (A. Gowşudow). Öl ýer. Öl odun. Öl eşik. 2. 
göç.m. Iýmit, ýyly nahar, suw. Garraňda bogazyňa öl 
damdyrjak perzent gerek. 

Öl etmek bir zada öl degirmek. Kitabyňy öl 
edipsiň. Bokurdagyndan öl ötmezlik (geçmezlik) 
hiç zat iýip bilmezlik. Bokurdagyndan öl ötmeýän 
ýaly hiç zat iýip-içmeýän ýaly (gaty hor adama 
aýdylýar). Ol bokurdagyndan öl ötmeýän ýaly, gaty 
hor görünýär. 
ÖLÇEG [ölçöğ], at. 1. Bir zadyň ululyk-kiçilik 
möçberi. Şol ýeriň özünde-de ussa biziň ölçegimizi 
ýazyp alyp, sargydymyzy kabul etdi (

Edebiýat we 
sungat

). 2. Bir zadyň agyrlyk-ýeňillik derejesi, 
mukdary. Agyrlyk ölçegi. 3. Bir zadyň sygymy, 
göwrümi; gabarasy. 4. edeb. Şygyr setirleriniň, onuň 

---

162 
bogun sanynyň möçberini kesgitleýän birlik. 5. Çen, 
çak, çäk. Herki zadyň ölçegi ýagşy (A. Gowşudow). 

Ölçegi özi bilen ölen adamyň boý-syraty, akyl-
paýhasy diri gezip ýören adam bilen deňeşdirilen 
ýagdaýynda gulagy saňladylandygy üçin ondan ötünç 
soramak manysynda aýdylýan söz (ser. Gulak: