Türkmen d I l I n I ň DÜŞÜndirişLI

ÖZLEŞDIRIŞ [ö:zlöşdürüş], iş ady. Özleşdirmek 
ýagdaýy. 
ÖZLEŞDIRME 
[ö:zlöşdürmö], 
iş 
ady. 
Özleşdirmek ýagdaýy. Biziň herimiz bir ýazyjynyň 
eserini okap özleşdirmeli, soňra bolsa biri-birimize 
gürrüň bermeli edipdik. 
ÖZLEŞDIRMEK [ö:zlöşdürmök], işl. 1. Bir 
zady öwrenip, oňat bilmek, doly derejede bilmek; 
tärini ele almak. Iňlis dilini özleşdirmek okuwçylara 
agyr düşmeýär. 2. Işläp, bejerip peýdaly etmek, 
ulanar ýaly etmek, dolanyşyga girizmek, ýaramly 
etmek.
ÖZLEŞDIRMEZLIK [ö:zlöşdürmözlük], iş ady. 
Özleşdirmek işi amal edilmezlik. 
ÖZLI [ö:zlü], syp. Kynlyk bilen ýolunýan hamyr. 
Özli hamyr. 
ÖZLI-ÖZI [ö:zl(ü)-ö:zü], çal., ser. Öz-özleri. 
ÖZLÜLIK [ö:zlülük], syp. Özli bolmaklyk, özi 
barlyk, özsüz dällik, özleşiklilik (hamyr hakynda). 
ÖZ-ÖZI [ö:z-ö:zü], çal. 1. Diňe özi, bir özi. 
Onuň öz-özi hiňlenýärdi. 2. Özbaşdak, başga güýjüň 
täsiri ýetmezden. Öz-özi işlemek.  
ÖZ-ÖZÜNDEN 
[ö:z-ö:zünnön], 
çal. 
1. 
Guradylman basylan bede öz-özünden ot alyp bilýär. 
2. Ýöne ýerden, tötänden, duýdansyz. Üstünligiň öz-
özünden gelmeýändigi düşnüklidir. 
ÖZSÜZ [ö:ssüz], syp. Özli däl, özlülik häsiýeti 
bolmadyk, özi ýok (hamyr hakynda). Özsüz hamyr. 
ÖZSÜZLIK [ö:ssüzlük], syp. Özli dällik, özlülik 
häsiýeti bolmazlyk, özi ýokluk. 
ÖZÜÇE [ö:züçö], hal. Öz pikiri boýunça, öz 
düşünişine görä, öz çaklamasy boýunça. Oňa her kim 
özüçe düşünýärdi. 
ÖZYGTYÝARLY 
[ö:zyğtyýa:rly], 
syp. 
Özbaşdak hereket edýän, garaşsyz, ygtyýary öz 
elinde bolan. Özygtyýarly döwlet. 
ÖZYGTYÝARLYLYK [ö:zyğtyýa:rlylyk], at. 
Özbaşdaklyk, 
garaşsyzlyk. 
Türkmen 
halky 
özygtyýarlýlygyny 
we 
garaşsyzlygyny 
gorap 
saklamagy başardy. 
 
P 
 
 
 
P, Türkmen elipbiýiniň ýigriminji harpy. 
PAÇ [pa:ç], at. Bir ýurda getirilýän ýa-da başga 
ýurda äkidilýän harytlardan alynýan salgyt, hyraç, 
gümrük haky.
PAÇAK, at. Gawun, garpyz we ş.m. bakja 
ekinleriniň daşky gaty gabygy. Paçagy gatamadyk 
terne. 
PAÇ-HYRAÇ [pa:ç-hyra:ç], at, ser. Paç.
PADA [pa:da], at, gepl.d. Sygyr sürüsi.
PADYMAN [pa:dyma:n], at. Sygyr çopany. 
Sygyr bakar padyman, Tüýdük çalar şadyman (Halk 

---

184 
döredijiliginden). Padymanyň gyzyna gün ýaşansoň 
iş geler (Atalar sözi).
PADYMANLYK [pa:dyma:nlyk], at. Sygyr 
çopanynyň, padymanyň käri, ýagdaýy.
PAG [pağ], s.ş. aňl.söz. 1. Suwuklygyň birbada 
zogdurylyp akmagy netijesinde çykýan ses. 2. 
gepl.d. Şowly, şowuna; işiň ugruna. Dört bolsaň 
pag-da (Aýtgy). 
PAGGYLDAMA 
[pağğyllama], 
iş 
ady. 
Paggyldamak ýagdaýy. 
PAGGYLDAMAK [pağğyllamak], işl. Suwuklyk 
paggyldyly ses çykaryp, batly akyp durmak. 
PAGGYLDAŞMAK [pağğyllaşmak], işl. Birnäçe 
ýerde paggyldyly ses çykaryp batly akmak. Çeşme-
bulaklar paggyldaşyp akyp dur. 
PAGGYLDATMAK 
[pağğyllatmak], 
işl. 
Suwuklygy birden batly guýmak, akdyrmak, 
paglatmak. Olar suwy palçygyň üstüne paggyldadyp 
guýdular. 
PAGGYLDAÝYŞ 
[pağğyllaýyş], 
iş 
ady. 
Paggyldamak ýagdaýy. Suwuň paggyldaýyşy. 
PAGGYLDY [pağğylly], at. Suwuklyk dowamly, 
batly, çalt akanda çykýan sesiň ady. 
PAGLAMA [pağlama], iş ady. Paglamak 
ýagdaýy. 
PAGLAMAK [pağlamak], işl. Birden batly 
akmak, guýulmak, dökülmek. Bedredäki süýt paglap 
gitdi (

Edebiýat we sungat

). 
PAGLAŞMAK [pağlaşmak], işl. Birbada birnäçe 
ýerden paglap akmak, dökülmek. 
PAGLATDYRMAK 
[pağlatdyrmak], 
işl. 
Pagladyp guýdurmak, dökdürmek (suw hakda).
PAGLATMAK [pağlatmak], işl. Gapdaky suwy 
köp möçberde akdyrmak, birden batly akdyrmak, 
dökmek, guýmak. Onsoň deňziň şor suwuny bedre 
bilen 
üstünden 
pagladyp 
guýýarlar 
(S. 
Annasähedow).
PAGSA [pağsa], at. Palçykdan salnan tamlaryň, 
haýatlaryň beýikligi 60-70 santimetr möçberindäki 
her aýlawy, gory. Dokuz pagsa gala, üç dört pagsa 
ýykylan bir gädigi bar eken (

Görogly

). 
PAGŞYLDAMA 
[pağşyllama], 
iş 
ady. 
Pagşyldamak ýagdaýy. 
PAGŞYLDAMAK [pağşyllamak], işl. 1. Bir zat 
suwa batly urlanda, suw çar tarapa syçrap, pagşyldyly 
ses çykmak. Ol pagşyldap, suwuň içine düşüpdir 
(

Türkmen halk ertekileri

). 2. Çym-pytrak bolup 
döwülmek, bir ýere batly urlup ýa-da degip, bölek-
bölek bolmak (çüýşe, aýna, jäjem, küýze gaplar 
hakynda).Pagşyldap çym-pytrak bolmak. 
PAGŞYLDAMAKLYK [pağşyllamaklyk], iş 
ady. Pagşyldamak ýagdaýy. 
PAGŞYLDAŞMAK [pağşyllaşmak], işl. 1. 
Birnäçe bolup suwy pagşyldadyp düşmek. Çagalar 
suwly ýabyň içinde pagşyldaşyp, suwa düşýärdiler.
2.Birnäçe ýerden pagşyldyly ses çykmak (köplenç
batly zyňlyp, gaty zada urlup degen aýna, çüýşe 
hakynda). 
PAGŞYLDATMAK [pağşyllatmak], işl. 1. 
Köplenç, eliň, aýagyň bilen suwa batly urup ýa-da 
oňa başga bir zady degrip, sesli syçratmak. 2. Bir 
ýere batly urup ýa-da degrip bölek-bölek etmek, kül-
uşak etmek. 
PAGŞYLDY [pağşylly], at. Suwuň güýçli 
tolkunyndan ýa-da bir zadyň çym-pytrak bolup 
döwülmeginden, kül-uşak bolmagyndan döreýän ses. 
PAGTA [pağta], at. 1. Gowaçanyň hasyly, pamyk. 
Daýhan birleşiginde pagta arassalaýjy, söwda-
önümçilik kärhanalary hem halkyň hyzmatynda 
(

Türkmenistan

). 2. gepl.d. Gowaça. Pagta ekmek. 
Pagta meýdany.

Pagta bilen damagyny çalmak birini 
sypaýyçylykly, mylaýym, süýji dil bilen öz diýeniňe 
boýun etmek, razy etmek. Pagta ýaly ýumşak. 
PAGTABAŞ 
[pağtavaş], 
at. 
Kösükliler 
maşgalasyna degişli köpýyllyk ösümlik. 
PAGTABENT [pağtavent], at. 1. Seçme, gülle 
deregine däriniň üstünden pagta, keçe, esgi bölekleri 
dykylan peşeň.  

Pagtabent atylan ýaly bolmak boş ýaňran 
ýaly bolmak, güplän ýaly bolmak. Meniňki bolsa 
pagtabent atylan ýaly gury ses bolýa galyberýär (B. 
Seýtäkow).
PAGTAÇY [pağtaçy], at. Gowaça ösdürip 
ýetişdirmek bilen meşgul bolýan daýhan, gowaça 
ösdürip ýetişdirmek boýunça hünärmen. Ýurdumyzyň 
pagtaçylary 
ýygymyň 
depginini 
günsaýyn 
güýçlendirýärler.