Türkmenistanyň Bilim ministrligi

Merkezi Aziýada milli-döwlet bölünişigi we
Özbegistan SSR-niň döredilmegi 
Özbek halkynyň taryhy ösüşiniň esasy wakalarynyň biri 
Merkezi Aziýada döwlet bölünişiginiň bolup geçmekligi bilen 
Özbegistan Sowet Sosialistik Respublikasynyň (Öz. SSR) 
döredilmegidir.
Türküstan, Buhara we Horzem respublikalarynyň syýasy 
hem-de adminstratiw-dolandyryş serhetleri Merkezi Aziýanyň 
beýleki halklarynyň serhedi bilen garyşyk bolupdyr. Mysal 
üçin milli-döwlet bölünişigine çenli Türküstan ASSR-nda 
ýaşaýan ähli ilatyň 51,4 %-ni özbekler tutan bolsa, Buhara Halk 
Sosialistik Respublikasynda 50,1-%-ni, Hywa Halk Sowet 
Respublikasynda bolsa, 61,1%-ni eýeläpdirler. 
Merkezi 
Aziýanyň ähli türkmenlerinden 42,2 %-i 
Türküstanda, 27-%-i Buharada we 29,8-%-i Horezmde 
ýerleşipdir. Türküstanda, Buharada we Horezmde sowet 
gurluşy ýeňenden soňra Merkezi Aziýanyň rewolýusiýadan öňki 
bölünen halklaryny özleriniň milli bähbitlerine laýyk geler ýaly 
edilip, täzeden birleşdirmek wezipesi durýardy. 
Milli-döwlet bölünişigi taglymaty özbek, türkmen we 
beýleki milli sowet respublikalaryny hem-de awtonom 
oblastlaryny döretmek meselesi kommunistik partiýanyň her bir 
milletiň öz ykbalyny özi kesgitlemek baradaky milli mesele 
baradaky programmasyndan gelip çykýardy. Merkezi Aziýa 
respublikalarynda milli-döwlet bölünişigini taýýarlamaklyga we 
ony geçirmeklige kommunistik partiýa ýolbaşçylyk edipdir. 

---

166 
1924-nji ýylyň 31-nji ýanwarynda bu mesele Russiýanyň K 
(b)P-nyň Merkezi Komitetiniň Guramaçylyk býurosynda ara 
alnyp maslahatlaşylýar. 
1924-nji ýylyň 25-nji fewralynda milli-döwlet bölünişigi 
baradaky mesele Buhara kompartiýasynyň Merkezi Komitetiniň 
Plenumynda seredilýär we Merkezi Aziýada milli-döwlet 
bölünişigini geçirmäge wagtyň ýetendigi bellenilýär.
Bu meselä şol ýylyň 10-njy martynda Türküstanyň 
Kommunistik Partiýasynyň MK-de we MIK-niň Prezidumynyň 
birleşen maslahatynda garalýar. Milli-döwlet bölünişigi 
meselesi şol ýylyň mart aýynda Horezm Halk Sosialistik 
Respublikasynda hem seredilýär we milli-döwlet bölünişigini 
geçirmek barada karar kabul edilýär.
1924-nji ýylyň 28-nji aprelinde Russiýa Kommunistik