Tvich va diqt ma'ruza lotin

Detalning o’lchami uni tayyorlash uchun ishlatiladigan jihozning xolnomasiga 
va texnologik jarayon xolnomasiga katta ta'sir qiladi. Bir xil shaklli, ammo o’lchamlari 
turlicha bo’lgan detallar har xil texnologik jarayon bilan tayyorlanadi (masalan, 
dvigatelning tirsakli vali bilan kompressorning tirsakli vali). Dvigatel tirsakli valining
o’zak va shatun bo’yinlari yirik maxsus tokarlik dastgohlarida ishlov beriladi. 
Kompressor tirsakli valining xuddi shu yuzalariga esa maxsus moslama bilan 
jihozlangan oddiy tokarlik dastgohlarida ishlov beriladi. 
Korpus detallari ( masalan, silindrlar bloqi va suv nasosining korpusi)
ham turli jihozlarda tayyorlanadi. 

---

37
Oqim ishlab chiqarishi sharoitida turli oqim qatorlari (yakkalab, juftlangan va 
guruxli) ishlov berish texnologik jarayoni uxshash bo’lgan bir xil sinfga kiruvchi va 
o’lchamlari bir xilda bo’lgan detallarga ko’ra yaratilishi kerak.
Detalning shakli ko’p jihatdan uning qanday tayyorlanishini aniqlab beradi. 
Ammo ba'zi xollarda turli shaklli detallar uxshash texnologik jarayon bo’yicha
tayyorlanadi. Masalan, rasmdagi poganali val va krestovina shakli turlicha bo’lsa ham
ishlov berish texnologik jarayoni o’xshash bazalarining qo’yilishi bir xil, 
operatsiyalarning ketma-ketligi bir xil. 
Ishlov berish aniqligi ham detalni tayyorlash texnologik jarayoniga ta'sir qiladi. 
Masalan, yuqori aniqlik detal tayyorlash texnologik jarayonini ketma-ketligini 
o’zgartirmasada, qo’shimcha ravishda meyoriga etkazish operatsiyalarini (otdelochno`e 
operatsii) talab qiladi. Bu esa yuqori aniqlikdagi dastgohlarni jalb qilishni takazo qiladi. 
Ishlab chiqarish miqdori jihoz tanlab olish va ma'lum darajada texnolo-gik 
jarayonga ham ta'sir qiladi. Agar ishlab chiqarish kulami katta bo’lsa, yuqori unumdor 
jihozlar maxsus avtomatlashgan moslamalar xisobiga bo’ladi.