Tvich va diqt ma'ruza lotin

Bo’sh silindr tipidagi detallarni konstruktiv jihatlari bu silindrik sirtlarni 
kontsentrik joylashganidir, bunday sinif detallariga quyidagilar kiradi: Dvigatel 
silindrlar gilzasi, porshen barmoklari, klapanning yunaltiruvchi vtulkasi, g’ildirak 
gardishi, tormoz baraban, dvigatel porsheni va boshqalar. Bunday detallar hammasiga 
mexanik ishlov berishda faqat detal aylanadi. Ularga mexanik ishlov berishda detalni 
orqa qismi va uni ichki yoki tashqi sirti olinadi.
Bo’sh silindrlarni kesib ishlov berish quyidagi sxema yordamida bajariladi: 
1.
Tashqi va ichki yuzalariga xomaki ishlov berish; 
2.
Detalni uchi va ortini qirqish; 
3.
Tashqi va ichki yuzalarga yarim toza ishlov berish; 
4.
Detalni uchi va orqa qismiga ishlov berish; 

---

46
5.
Ayrim sirtlarni frezerlash; 
6.
Parmalash, rezba kirkimi va teshiklarni silliklash; 
7.
Oxirgi yakuniy ishlov berish. 
Dvigatellar silindrlar blogi gilzasini tayyorlash. Dvigatelning ishlash davri gilza 
ishchi yuzalarining aniqligi va sifatiga bog’liq. Dvigatelda quriq va xo’l gilzalar 
ishlatiladi. Quriq gilzalar kam tayyorlanib uning uzunligi porshen yo’liga keng qilib 
olinadi va silindrlar blogiga presslab qattiq maxkamlanadi. Xo’l gilzalar nisbatan qulay 
va kam sarf. Xo’l gilzalar bloqka past bosim bilan o’rnatiladi. Gilzalar devori qalinligi 
to’la gilzalar uchun 4-7 mm, cho’yanlar uchun 5-9 mm.
Gilzalar asosan xromli, xromnikelli va xromkremnili legerlangan cho’yanlardan 
tayyorlanadi. Gilzaning xomaki detali aylanuvchi qoliplarda markazdan kochma usul 
bilan quyib olinadi. Bunda ichki yuza uchun qo’yim 5-6 mm, tashqi yuza uchun 3-4 
mm.
Gilzani qirqib ishlov berishga qo’yilgan texnik talablar: 
1.
Gilza ichki diametri aniqligi 2 kl va yuqori; 
2.
Yuza qismi g’adir budurligi 9-11 kl; 
3.
O’rnatiladigan sirtlarni g’adir budurligi 7-8 kl. 
4.
Erkin o’lcham aniqligi 5 kl. 
Gilzalar 4 kPa bosim bilan 2 min davomida gidravlik sinaladi. Bunda gilzani 
tashqi tomoni terlash kerak emas.