Tvich va diqt ma'ruza lotin

Dumaloq bo’lmagan sterjenlar turidagi detallarni ko’ndalang kesim yuzasi
dumaloq bo’lmagan to’g’ri va egri sterjenlar tashkil qilib, ularning uzunliklari 
kundalang kesim yuzasida 2 va undan ortiq marta uzun (oldingi balka, shatun, 
uzatmalar kutisining vilkasi, kolodkalar, koromislalar va boshqalar). 
Richaglarning konstruktiv shakllari turli-tuman, shuning uchun bu sinfga 
kiruvchi ba'zi detallarni texnologiyasi aloxida xususiyatlarga ega. Ammo bu tur 
detallarni hammasi uchun umumiy bo’lgan narsa shuki, bu detallarda detalning oxirida 
maydoncha va bu maydonchada teshikchalar bo’ladi. Ba'zi xollarda zagotovkani 
tayyorlashda kerakli o’lchamlarni olishning imkoni bulmaydi va mexanik ishlov 
beriladi. Qiyshiq (egri) richaglarni tayyorlashda (tormoz kolodkalari) egri yuzalarga 
ishlov berish asosiy operatsiyalardan biri xisoblanadi. 

---

48
Aniq parallel teshikli richaglarni (masalan, shatunlar) tayyorlash texnologiyasi 
juda katta mehnat talab qiladi. Detallarga ishlov berishda chernovoy o’rnatish qo’yish 
bazasi bo’lib, asosiy teshiklarning yon tomoni va kallakning tashqi konturi xisoblanadi. 
Keyingi ishlov berishlarda asosiy teshik va uning yon tomonlari doimiy o’rnatish bazasi 
bo’lib xizmat qiladi. Texnologik operatsiyalarni bajarishda detal qo’zg’almaydi. Ishlov 
berish agregat dastgohlarda bajariladi.
Yuk avtomobilining boshqariluvchi oldingi ko’prigi dutavr kesimli po’lat 
balkadan iborat bo’lib, oldingi ressora va ikki musht bilan qattiq (jestko) birikadi. Bu 
mushtlar yuksizlantirilgan, ya'ni avtomobil og’irligini balkadan mushtlarga 
o’tkazmaydi. 
Ekspluatatsiya jarayonida oldingi ko’prik balkasi katta yuklanishlarni qabul 
qiladi: u oldingi g’ildiraklarga tushadigan avtomobil og’irligini qabul qiladi.
Balkaning kundalang kesimi dvutavr shaklida bo’lishi kam metal sarflangan 
holda zarb va egilish yuklamalariga katta karshilik ko’rsatadi. Balkaning o’rta qismi
chetki kimlarga nisbatan bir muncha pastroq, bu o’z navbatida ramani pastroqka 
tushirish va avtomobilning og’irlik markazini pastroqka joylashtirish imkonini beradi.
Balka 45 markali konstruktsion po’latdan tayyorlanadi.
Asosiy ishlov beruvchi yuzalar podressora o’rnatiladigan maydonga, 
bobishkaning yon tomonlari, bu detalning buylama o’qiga nisbatan 80 C ga og’ma. 
Boshqa yuzalarni ikkinchi darajali yuza deb qarash mumkin.