U. Masharipova, M. Umarova, D. Baynazarova ona TiLi

harakatni bildiradi.
Shundan so‘ng o‘qituvchi o‘quvchilarga quyidagi savollar bilan murojaat 
etadi: 
– Gap qanday harf bilan boshlanadi? 
– bosh harf bilan boshlanadi. 
– oxiriga qanday tinish belgilari qo‘yiladi? 
– nuqta. 
Demak, fikrimizni bildirish uchun gaplardan foydalanar ekanmiz. Gaplar 
– 
yig‘ilib nutqni tashkil etar ekan. nutqimizni daftarda bayon etsak, yozma nutq 
hisoblanadi. talaffuz qilsak, og‘zaki nutq deyiladi. 
«pochtachi» ta’limiy o‘yini. 
bunda o‘quvchilardan biri pochtachi sifatida sinfga kirib keladi va 
o‘quvchilarga bittadan surat solingan xatjild topshiradi. Har bir o‘quvchi qo‘lidagi 
suratda nimalar tasvirlnganligini so‘zlab beradi. boshqa o‘quvchilar o‘rtoqlarining 
hikoya davomida nechta so‘zdan foydalanganini sanab boradi. So‘zlardan ko‘p va 
o‘rinli foydalangan o‘quvchi g‘olib sanaladi. 
o‘qituvchi: 
– demak, so‘zlardan biz nima hosil qilishimiz mumkin ekan? 
– So‘zlardan gaplar tuziladi. 
– Gaplardan nima tuziladi? 
Hikoya yoki matn. 
– 
150-mashq. Multimedia ilova.
mashqda berilgan rasm asosida hikoya tuzing. bolalarga ism qo‘yib, rasm 
mazmunini so‘zlang. Siz tuzgan hikoya nima deyiladi? nutqingiz nimalardan 
tuzildi? 

---

101
Anvarning dadasi mohir duradgor. Ravshan aka yasagan deraza va 
romlariga hammaning havasi keladi. Anvar katta bo‘lsa dadasiga o‘xshab 
duradgor usta bo‘lmoqchi. U o‘z qo‘llari bilan qushlarga in yasadi. 
Shundan so‘ng mashq yuzasidan qisqacha savol-javob o‘tkaziladi:
– tuzgan hikoyangiz nechta gapdan iborat? 
– 4 ta gapdan. 
– Hikoyani qanday bayon qildingiz? 
og‘zaki. 
– 
151-mashq. bu mashqni bajarish uchun o‘qituvchi «hikoya» ta’limiy 
o‘yinidan foydalanadi. 
darsliklar yopiladi. mashq asosida har bir gapdagi so‘zlar aralash holda dos-
kaga yoziladi yoki qog‘ozda yozilgan so‘zlar doskaga yopishtiriladi. o‘quvchilar 
shu so‘zlar ishtirokida gap tuzadi. Har bir qatorga alohida vazifa beriladi, so‘ng 
jamlanadi. 
masalan: istaydi, anvar, bo‘lishni, rassom.