Uo‘K: 4(100) (075) kbk: 63. (0) R-17 Rajabov, Ravshan Jahon tarixi

2. Davrlashtirish. Hindistonda olib borilgan arxeologik qa-
zishmalar bu hududda odamlar eng qadimgi davrlarda yasha-
ganidan dalolat beradi. Hozirgi Pokiston va Hindistonning turli 
hududlarida ilk paleolit madaniyatlari topildi. Xo‘jalik, mehnat 
qurollarining rivojlanishi bu hududlarda ijtimoiy munosabatlar 
paleolitdan mezolit va neolitga o‘tishga olib keladi. XX asrning 
70-yillarida Pokistonning Mehrgard hududida fransuz arxeologi 
J. F. Jarij o‘tkazgan arxeologik qazishmalar mahalliy madani-
yatlar neolit davrigacha uzoq vaqt tizimli rivojlanganini ko‘rsat-
di. Bu ilgari fanda mavjud bo‘lgan qarashlar Hindistonda neolit 
boshqa Sharq hududlariga nisbatan kech boshlangan degan 
tushunchaning asossizligini ko‘rsatdi. Hindistonda o‘troq deh-
qonchilikning neolit manzilgohlari mil.avv. VII ming yillikdan 
shakllangan. Bu davrda aholi donli ekinlarni ko‘p ekib, yirik 
shoxli qoramollarni xonakilashtiradi. O‘rta Osiyo va Eron bilan 
madaniy aloqaga kirishadi. Shu davrlardan Hindiston qadimgi 
Sharq sivilizatsiyasining eng birinchi madaniyatlari qatoridan 
o‘rin oladi. Janubiy Osiyoning qadimgi tarixi quyidagi davrlarga 
bo‘linadi: 
1. Eng qadimgi hind sivilizatsiyasi. Taxminan mil.avv. XXIII–
XVIII asrlar bilan belgilanadi (ilk shaharlar, davlatlarning pay-
do bo‘lishi).

---

245
2. Mil.avv. II ming yillikning ikkinchi yarmida oriylarning 
paydo bo‘lishi. Mil.avv. II ming yillikning oxiridan – mil.avv. VII 
asrgacha «Veda» davri. Bu davrda yaratilgan muqaddas kitob-
lar «vedalar» nomi bilan mashhur.
3. «Budda davri». Mil.avv. VI–III asrlar. Budda dinining pay-
do bo‘lish va tarqalish davri. Bu davrda iqtisodiyotning yuqori 
taraqqiyoti, shaharlar shakllanishi, yirik davlatlar Mauriylar 
umumhind davlatining tashkil topishi. 
4. Mil.avv. II asrdan milodiy V asrgacha «Klassik davr» deb 
ata lib, bu davrda Janubiy Osiyo mamlakatlarining iqtisodiyoti 
va madaniyati gullab-yashnaydigan davri.