Узбекистон Республикаси Халк


Download 206 Kb.
bet13/13
Sana16.06.2023
Hajmi206 Kb.
#1500885
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13
Bog'liq
Маънавият асослари Аминова

ТАЯНЧ ТУШУНЧАЛАР.
1. Амир Темур даврида маънавий хаёт, «Темур тузуклари».
2. Улугбек, Султон Хусайн, Бобур, Хусайн Бойкаро.
3. Ахмад Дониш, Абай, Тухтагул, Фуркат, Мукимий,
Мунаввар кори Абдурашидов, махмудхужа Бехбудий,
Исмоил Гаспирали, Фитрат, Авлоний, Абдулла Кодирий,
Чулпон.
4. Фаробий, Беруний, Ибн Сино, Юсуф Хос Хожиб,
Югнакий инсон маънавий мезонлари хакида.

Марказий Осиё Уйгонишининг иккинчи боскичи XIV – XV асрларни уз ичига олади. Авваламбор шуни таъкидлаш керакки, бу давр маънавияти тизимида илмий – фалсафий йуналишлар билан бир каторда бадиий – эстетик тамойиллар хам кенг таркиб топади. Козизода Румий,


- 34 -

Улугбек, Коший, Али Кушчи ва бошкалар устивор даражада илмий фаолият билан шугулланган булсалар, Саккокий, Лутфий, Абдурахмон Жомий, Алишер Навоий, Бехзод кабилар ижодида бадиий – эстетик гоялар марказий урин тутади.


Амир Темур фаолиятида унинг маънавий – ахлокий фазилатлари шаклланиши маълум тадрижий жараёнларни уз бошидан кечирган. Маънавият Амир Темур калбида карор топиши, улкан кучга айланиши учун тарихий шарт-шароитлар, миллий анъаналар, исломий тамойилларнинг узига хос урни бор. Фикримизни маълум бир тизимга солиш эхтиёжидан келиб чикиб, куйидаги масалаларга эътибор беришни лозим топамиз:
Амир Темур эътикод куйган ва маънавиятини тарбият килган пири комиллар хакида суз борганда яна бир мухим масалани хам таъкидлаб утиш керак. У хам булса, Темур яшаган даврдаги маънавий комилликнинг ёркин ифодаси булган тасаввуфга унинг муносабатидир. Темур, бир томондан, тасаввуф фалсафаси ва унинг таркибий
- 35 -

манбаларидан булган футувват – мардлик, инсонпарварлик гоялари билан ёшлик чогларидан яхши танишади, кейинчалик унда пайдо булган дарвешлик майлларига бархам беришда бу жумардлик принципларининг таъсири кучли булади, унинг онгида юртининг мустакиллиги учун курашиш иштиёкини алангалатади. Иккинчи томондан, тасаввуфда хар бир инсон уз маънавий камолотида устоз ва шогирд, уша давр истилохи билан айтганда, муршид ва мурид уртасидаги юксак муносабатлар мухим урин тутган. Шунга кура, Темур уз устозларига, мушидларига хамиша садокатда булган, уларнинг маслахатлари ва курсатмалари асосида маънавий комилика эриша борган, уларнинг хикматларини илохий эътикод даражасига кутаради. Тарихчиларнинг таъкидлашича, «унинг шухрат козониши ва (Оллохдан) нажот топишининг сабаби шундадир».


Президентимиз И.А.Каримов Тошкентда сохибкиронга хайкал урнатилиши муносабати билан сузлаган нуткида шундай деган эди: «Мухаммад Тарагай Баходир угли Амир Темур ёшлик чогидан мард, довюрак, гурурли, уткир зехи
Download 206 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   5   6   7   8   9   10   11   12   13




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling