Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази андижон давлат тиббиёт институти


Download 450.23 Kb.
bet124/164
Sana17.02.2023
Hajmi450.23 Kb.
#1204879
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   164
Bog'liq
Dermatologiya дарслик

ТУГМА ЗАХМ
Тугма захмда касаллик болага она корнида, тугилишидан анча аввал юкади. Тугма захмнинг болага юкиши тугрисида илгариги вактларда мавжуд булган теориялар (отада юкиш) матценаур тажрибаларидан кейин рад этилди. Хозирги вактда захм касал онадан болага йулдош (плацента) оркали, яъни кон оркали утши аникланган. Тугма захмнинг онадан болага йулдош оркали утиши 3 хил йул билан булиш мумкин:

  1. Ок трепонеманинг бола организмига вена кон томири оркали утиши. Бу асосий йул булиб, вена томирларидаги узгариш (эндо–, мезо– ва периваскулит) ва ок спирохета топилиши билан тасдикланади.

  2. Ок спирохеталарнинг киндик томирлари атрофида жойлашган лимфа тиркишларидан утиши.

  3. Ок спирохеталарнинг она корни оркали жарохатланган плацента оркали утиши.

Тугма захм, агар онада иккиламчи захм булиб, даволанмаса 100% булиши мумкин, агар онада учламчи захм булса 45% холда тугма захм учрайди.
Тугма захм билан касал оналардан, тугма захм болаларга утиши олиилар томонидан исботланган.
Хозирги вактда тугма захмнинг куйидаги формалари ажратилади:
а) Хомила захми
б) Эмадиган болалар захми 0 дан то 1 ёшгача
в) Гудак бола захми – 1 дан 4 ёшгача
г) Кечки тугма захм – 4 ёшдан кейин
д) Тугма яширин захм


Хомила захми
Захм билан огриган она хомиладор булса IV-V ойдан бошлаб, она билан бола уртасида плацентар кон айланиш бошланганда, ок спирохета бола организмига утиб, унинг хамма органларини жарохатлайди ва VI-VII ойларда кечки бола ташлаш, вактидан илгари улик холда тушиши билан тугайди.
Улик тугилган хомилалар кичкина, озгин, териси илвиллаган, серажин мацерацияланган булади.
Бундай хомилалар патологоанатомик текшириб курилганда

Жигар – жуда катталашган, каттик булади, агар нормада жигарнинг огирлиги хомилага нисбатан 1:21 булса, бунда 1:14 булади.
Кора жигар – хам катталашади, унинг нисбати 1:320 нормадан, 1:190 гача узгаради.
Упкада булган узгаришлар "ок зотилжамни" ташкил килиб хаёт учун хавфли булади.
Буйракларда асосан кобиги жарохатланиб – клубочка, каналчалар яхши ривожланмаган булади, шатихасил булади.
VI-VII ойдан бошлаб суякларда – найсимон ва кобиргалар остеохандрит, остеопериоститлар булади.
Ошкозон – ичак ва нерв системаларидаги узгаришлар унчалик сезиларли булмайди.
Кукрак ёшидаги болалар захми
Агар хомиладаги узгаришлар унчалик кучли булмаса, бу асосан чала даволанган, хамда яширин захм билан огриган оналарда булади, бола тирик тугилади, лекин унда эмадиган болалар захми ривожланади.
Бунда чакалокларда, асосан терининг серажинлиги, ифлос-саргиш ранглилиги билан характерланади. Бундай чакалоклар асосан кари одамларни эслатади. Кечалари яхши ухламайди, кечаси билан йиглаб чикади, баъзан жуда каттик кучли кичкирик чикади (Систо симптоми).
Чакалоклардаги захм асосан узининг огир кечиши, белгиларининг хилма-хиллиги, ички органларнинг, суякларнинг, тери ва шиллик каватларнинг жарохатланиши билан характерлидир.
Эмадиган болалар захми симптомларининг куп-озлигига караб 4 группага булинади:

  1. Унча аник булмаган симптомлар

  2. Унча огир булмаган битта органнинг жарохатланиши.

  3. Уртача огирликдан жарохатланиш – тери шиллик парда ва битта орган жарохатланади.

  4. Огир жарохатланиш – купинча органла, тери ва шиллик кават жарохатланади.

Эмадиган болалар захми узининг кечиши билан иккиламчи янги захмни эслатади, факат айрим белгиларгина борки улар факат тугма захмда учрайди холос.
Булар: тугма сифилиси пурсилдоги, Гохзингернинг диффуз инфильтрацияси, остеохондрит.
Захм пурсилдок – янги тугилган чакалок хаётининг дастлабки кунлари ва хафталарида пайдо булиб, кул-оёк кафтларида, болдирда, билакда, баъзан танада учрайдиган пуфаклардир. Пуфаклар катталиги нухотдан, олчагача булиб, ичидаги суюклиги олдин тиник, кейинчалик йирингли, конли булади. Пуфаклар асосида инфильрат, атрофида эса кизгиш гардиш бор, пуфаклар бир-бири билан кушилади, ёрилиб юзаси конаб турадиган эрозия хосил килади, эрозия пустлог билан копланади. Пуфаклар ичидаги суюкликда куп микдорда ок спирохетага топилади.
Захм ярасини, эпидемик чилла яра ва тугма пурсилдок билан ажрата билиш керак. Захм чилла ярасига кул ва оёк кафтларида пуфакларнинг симметрик жойлашиши, асосида инфильтрат ва атрофида кизгиш гардиш характерлидир. Масалани суюкликдан топилган ок спирохета хал килади.
Факат тугма захм учун характерли булган иккиламчи симптом бу гохзингернинг диффуз инфильтрациясидир. Бу инфильтрация тугилганган кейин 8-10 хафта утгач пайдо булиб, 88% товонда, 58% кафтда, юзда ва бошда 77%, дкмба, сон, болдирда 16% учрайди.
Жарохатланган жойда олдин диффуз эритема ёки дог хосил булади, кейинчалик бир-бири билан куйилади ва зичланиш пайдо булади. Жарохатланган тери ялтирок, кип-кизил силлик, худди лак билан буяб куйгандай булади. Тери бурмалари теккисланиб, эластиклиги йуколади ва тез ёриладиган булади. Кейинчалик аста-секин инфильтрация сурилиб, усти кепаклашади.
Агар процесс лабда, жагда жойлашса чакалок йиглаганда таранг тортилган тери ёрилади ва иккиламчи инфекция натижасида яра пайдо булади. Яра битгандан кейин урнида радиар чандик колади. Буни Робинзон-Фурнъенинг радиар чандикдари дейилади.
Агар инфильтрация бошда, киприк ва кошда булса, соч, кош, киприклар тукилиб кетади. Агар жинсий органларда булса, ёрилиб яра хосил килади ва чандик билан тугайди. Факат тугма захм учун характерли булган симптомнинг учинчиси остеохондритдир. Суяклар асосан хомила она конидалигида, хомиланинг 6 ойида бошланади. Ок спирохеталар найсимон суякларда тогай билан суяк орасига кириб олиб, у ерда остеохондрит чакиради. Остеохондрит эпифиз тогайи билан диафиз суяги орасида бошланади.
Шикастланиш мохият эътибори билан нормал суяк хоси булишининг бузилишидан иборат булиб, тогайнинг физиологик ривожланиши издан чикади, тогай хужайраларида охак туплана боради. Шу билан бир вактда суякланиш зонасида специфик инфильтрат вужудга келади, у емирилиб, нейротик жойлар хосил килишга мойил булади.

Download 450.23 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   120   121   122   123   124   125   126   127   ...   164




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling