Узбекистон республикаси согликни саклаш вазирлиги


Газларнинг кон билан ташилиши


Download 1.06 Mb.
bet35/68
Sana28.10.2023
Hajmi1.06 Mb.
#1728536
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   68
Bog'liq
нормал физиология

Газларнинг кон билан ташилиши


Газлар суюкликда 2 хил куринишда ташилади: оддий физикавий эриган холда ва кимёвий бирикма холида. Газларнинг суюкликда эрий оладиган микдори куйидагиларга боглик:
Суюкликнинг таркибига;
Суюкликнинг устидаги газнинг хажми ва босимига;
Текширилаётган газнинг табиатига.

Конниг кислород ташиши. Оксигемоглобиннинг диссоциацияланиш эгри чизиги. Коннинг кислород сигими.


Кислород конда оксигемоглобин куринишида ташилади. 100 мл конда 370 С хароратда бор йуги 0,3 мл кислород эрийди холос. Плазмада эриган кислород эритроцит ичига диффузияланиб киради, хамда гемоглобин билан бирикиб, оксигемоглобин хосил килади. Гемоглобиннинг оксигемоглобинга айланиши эриган кислороднинг таранглигига боглик. Ушбу богланишни график равишда оксигемоглобиннинг диссоциацияланиш эгри чизиги акс эттиради.


Гемоглобин кислород билан тула туйинган шароитда кон бириктира оладиган кислороднинг максимал микдорига коннинг кислород сигими дейилади. Уни аниклаш учун конни кислород билан туйинтирилади. Кислород сигими кондаги гемоглобин микдорига боглик. Масалан, 1 г гемоглобин 1,34 мл кислородни бириктира олади. Агар кондаги гемоглобин микдори 14 г% булса, коннинг кислород сигими: 1,34х140=187,6 мл булади. Ёки тахминан 19 хажм% ни ташкил килади. Меъёрида артерия конининг 1 литрида 180-200 мл кислород булади. Вена конида эса тинч холатда 120 мл/литр кислород булади. Шундай килиб, тукима капиллярларидан ута туриб, кон таркибидаги барча кислородни тукималарга бермайди. Артерия конидаги кислороднинг тукималар томонидан узлаштириладиган кисмига кислороднинг утилизацияланиш коэффициенти дейилади. Уни куйидагича топилади:


Артерия конидаги О2вена конидаги О2 х 100%= (200-120) х 100%= 40%
Артерия конидаги О2 200

Тинч холатда бу катталик 30-40% атрофида тебранади. Жисмоний зурикиш вактида эса 50-60% гача кутарилади.


Коннинг карбонат ангидридни ташиши.


Карбоангидразанинг роли.

Кон карбонат ангидридни учта куринишда ташийди:


Плазмада эриган холда;
Карбгемоглобин холида;
Карбонат кислотанинг нордон тузлари холида.
Карбонат ангидрид тукималардаги хужайраларда тинимсиз хосил булиб туради ва тукима капиллярларидаги конга диффузияланади. Эритроцитларда сув билан бирикиб, Н2СО3 ни хосил килади. Ушбу жараён карбоангидраза ферменти ёрдамида 20000 марта тезлаштирилади.
Карбоангидраза эритроцитларда булиб, плазмада эса йук. Шунинг учун СО2 нинг Н2О билан бирикиши факат эритроцитлар ичида руй беради. СО2 молекуласининг бир кисми эритроцитларда гемоглобин билан бирикиб, карбгемоглобинни хосил килади. Карбонат кислота тузларининг диссоциацияланишидан хосил булувчи НСО3- ионларининг микдори эритроцитлар ичида ортади. Шу сабабли НСО3- ионларининг бир кисми плазмага чикади. Уларнинг урнига плазмадан эритроцитлар ичига СI- ионлари киради. Кон плазмасида натрий бикарбонат микдори ортади.
Тукима капиллярларидаги эритроцитларда кушимча равишда калий бикарбонат, хамда карбгемоглобин хосил булади, кон плазмасида эса натрий бикарбонат микдори ортади. Шундай куринишда СО2 упкаларга томон ташилади. Кичик кон айланиш доирасида СО2 нинг таранглиги пасаяди. Карбгемоглобиндан СО2 ажралади. Шу билан бир вактда НвО2 хосил булади, унинг диссоциацияси тезлашади. НвО2 бикарбонатлардан калийни кисиб чикаради. Эритроцитлардаги Н2СО3 карбоангидраза иштирокида тезда Н2О га ва СО2 га парчаланади. НСО3- ионлари эритроцит ичига кириб, СI- ионлари эса ташкарига чикади. СО2 альвеола хавосига диффузияланиб утади.



Download 1.06 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   31   32   33   34   35   36   37   38   ...   68




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling