Узбекистон республикаси урта махсус ва олий таълим вазирлиги

105-rasm. Bino qismlarining badiiy 
tugallik kompozitsiyalari: 
 
a - bino peshtoqining qatorak ravoqlar bilan; 
b - ustunning muqarnas bosha, ayvonning 
go'zal kayvon va peshayvonlar bilan;
v - minoralarning guldasta bilan tugashi.
 
а 
b 
v 

---

204 
Samarqandagi Go‘ri Amir maqbarasi binosining tugallanish kompozitsiyasi 
esa alohida jozibali va mahobatli chiqqan. Buning uchun maqbara binosi ichki va 
tashqi gumbazlar bilan yopilib, tashqi gumbaz o‘ta baland gardish ustiga oddiy 
silliq sirtli uslubda emas, balki qobirg‘ali moviy rangli sirt tarzida qurilgan (105-
rasm).
Bu uslubning qo‘llanilishi maqbaraning tugallanish kompozitsiyasiga alohida 
joziba va ulug‘vorlik baxshida etganki, ushbu uslub keyinchalik zamonaviy 
arxitekturada ham o‘z o‘rnini topishga muvaffaq bo‘lgan (106-rasmga qarang).
Badiiy tugallik qonuniyati nafaqat 
binolarning tashqi ko‘rinishlari va 
elementlariga, balki ularning ichki 
ko‘rinishlari – interyerlariga ham birday 
taalluqlidir.
O‘rta 
Osiyoning o‘tmishidagi 
an’anaviy turar-joy binolari tarkibida 
usti bo‘rtib chiqqan tuynuklar bilan 
yopilgan tomlar, ichki ayvonlar yoki 
shunday ayvonlar qatorasi uchraydi. 
Masalan, O‘zbekiston hududida topilgan 
Dalvarzintepa shaharchasida G.A.Puga-
chenkova ta’mir etgan Qadimiy uy 
shiftini olaylik. O‘rtada joylashgan ichki 
ayvon chorustun va chorxari yordamida yopilib, ayvon ustida ajoyib tuynuk 
qoldirilgan. Yuqori tomoni kvadrat va rombisimon yuzalar va sakkizburchakli 
taxtachalar bilan yopilib borgan bu tuynuk o‘z vazifasidan tashqari xona ichiga 
nafis, boy plastikali badiiy tugallik kompozitsiyasini ham baxshida etgan. 
Interyerdagi bunday badiiy tugallik kompozitsiyasini V.L.Voronina ta’mir etgan 
va Tojikistonning Qadimgi Panjikent shahrida topilgan Qadimiy uy misolida ham 
ko‘rishimiz mumkin.