V – Ma’ruza. Kimyoviy kinеtika va kimyoviy muvozanat

---

V – 
Ma’ruza
. Kimyoviy kinеtika va kimyoviy muvozanat.
Rеja:
1. Kimyoviy reaksiyalarning tezligi.
2. Reaksiyaning molekulyarligi va tartibi.
3. Massalar ta`siri qonuni.
4. Reaksiya tezligiga ta`sir etuvchi omillar.
5. Kimyoviy reaksiyalarning mexanizm bo`yicha turlari.
6. Kimyoviy muvozanat haqida tushuncha. Qaytar reaksiyalar.
7. Kimyoviy muvozanatning siljishiga ta`sir etuvchi omillar.
8. Kimyoviy muvozanat doimiysi. Le-Shatele prinsipi.
Tayanch iboralar.
 
Kimyoviy kinetika, kimyoviy reaksiya tezligi, reaksiyaning molekulyarligi, 
tartibi, tezlik doimiysi, o`rtacha tezlik, reaksiya tezligiga ta`sir etuvchi omillar, 
moddalar massasi ta`siri qonuni, Vant-Goff qoidasi, aktivlanish energiyasi, 
katalizator, kataliz, katalitik reaksiyalar, zanjir reaksiyalar, qaytar va qaytmas 
reaksiyalar, kimyoviy muvozanat, muvozanat doimiysi, muvozanatning siljishi, 
Le-SHatele prinsipi.
Adabiyotlar.
1. H. R. Rahimov "Anorganik kimyo", Toshkent "O`qituvchi", 1981., 89-101 
betlar.
2. N. S. Axmetov "Neorganicheskaya ximiya", Moskva "Visshaya 
shkola", 1969 g., 172-175, 184-188 betlar.
3. 
T.M. 
Mirkomilov, 
H.H.Muhitdinov 
"Umumiy 
kimyo", Toshkent "O`qituvchi", 1987 y., 70-77 betlar.
4. 
H.R. 
Rahimov 
va 
boshqalar."Anorganik 
kimyodan 
praktikum", Toshkent "O`qituvchi", 1980 y., 79-90 betlar.
5. N.X. Maqsudov "Umumiy kimyodan praktikum", Toshkent "O`qituvchi", 
1979 y., 72-79 betlar.
6. Z.Q. Kodirov, Sh.K. Norov, A.G. Muftaxov "Anorganik kimyodan amaliy 
mashg`ulotlar", Toshkent "O`qituvchi", 1996 y., 34-36, 39-40 betlar.
Avvalgi mavzularda kimyoviy jarayonlar (reaksiya) lar borish ehtimolligini 
va ularning energetik effektlarini o`rgandik. Lekin bu tushunchalar reaksiyalar 
qanday tezlikda boradi va ularning tezligi qanday faktorlar (omillar)ga 
bog`likligini tushuntirib bera olmadi. Shu boisdan har bir murakkab 
reaksiyalarning haqiqiy mexanizmi, bu reaksiyalarni boshqarish istiqbollarini, 
texnologik 
jarayonlarni 
matematik 
modellashtirish, 
optimallashtirish, 
avtomatlashtirish kabi asosiy muammolarni hal etish kimyoviy reaksiya tezligini 
chuqurroq bilishni talab etadi.
Kimyoviy reaksiya tezligi va unga ta`sir etuvchi faktorlarni o`rganuvchi 
kimyo fanining bo`limi kimyoviy kinetikadeyiladi.