Va oliy nerv faoliyati

Shartli reflekslarning har xil turlari. Shartsiz reflekslarning har qandayini 
asos qilib olib, shartli reflekslar vujudga keltirish mumkin.Shartli sekretor 
reflekslar. So‗lak ajratish shartli reflekslari boshqalardan kura yaxshiroq va 
mukammal 
urganilgan. 
So‗lak 
ajratish 
shartli 
reflekslarining 
ko`proq 
tekshirilganiga sabab shuki, miya faoliyatining bu tashqi kurinishlarini I. P. Pavlov 
laboratoriyasida itlar ustidagi tajribalarda mukammal tekshirdi va so‗lak ajratish 
reaktsiyasini tajribada analiz qilib, shartli reflekslarning barcha eng muhim 
qonuniyatlari aniqlandi. N. I. Krasnogorskiy shu reflekslari" odamlarda, jumladan 
bolalarda urgandi. 
Ovqatlanish shartli reflekslari medaning va me`da osti bezining sekretsiyasini 
tekshirishda ham aniqlansa bo`ladi. Hazm bezlariga taalluqli bu shartli 

---

299 
reflekslarning organizm uchun fiziologik ahamiyati - organizmga ovqat 
kirmasdanoq uni hazm qilish uchun eng yaxshi sharoit tug‗dirishdan iborat. 
Harakat shartli reflekslari. Turli tadqiqotchilar ovqatlanish va himoyalanish 
harakat shartli reflekslarini urganishgan. Ovqatlanish harakat shartli reflekslari 
ovqatni yamlash, chaynash, yalash, yutish, surish, emishda namoyon bo`ladi. 
Oyoq terisiga elektr toki bilan ta`sir etib shartli signallarni mustahkamlaganda 
himoyalanish harakat shartli reflekslari osonroq hosil bo`ladi himoyalanish shartli 
reflekslarining biologik ahamiyati shundan iboratki, yemiruvchi ta`sirot 
organizmga tegmay turib, ba`zan halokatli va kasallantiruvchi ta`sir etmay turib, 
organizm shu ta`sirotdan shartli bir signal ta`sirida uzoqlashadi.
71-rasm. Himoyalanish harakat 
shartli refleksining kimogrammasi. 1-
it oyoq harakatining yozuvi; 2 - shartli 
ta`sirot belgisi; 3 - teriga elektr toki bilan 
shartsiz ta`sirot belgisi; 4 - vaqt belgisi (1 
soniya).