X bob: materiallarni kesib ishlanuvchanligi
Ilgarilama plastik deformatsiyalab kesish
Download 178 Kb. Pdf ko'rish
|
15-maruza 2
|
10.3.5. Ilgarilama plastik deformatsiyalab kesish
Kesilayotgan qatlamni qirindiga aylantirishdagi bajarilayotgan ishning bir qismini maxsus qo’shimcha moslamaga – qurilmaga yuklashadi: rolikka, silliqlovchi “protyajka”ga va h.k. Dastlabki plastik deformatsiyalab ishlash materialni plastik zahirasi kamaytiradi (yo’q qiladi) va uni fizik va mexanik xossalarini o’zgartiradi. Bu kesish kuchini va haroratini pasaytiradi; demak, keskich turg’unligi ko’tariladi, mehnat unumi ko’payadi, yuza sifati yaxshilanadi. Odatda qoida bo’yicha plastik ta’sir qilishi kesish yuzasi (rasm 10.9 a) bo’yicha yoki ishlanayotgan yuza bo’yicha (rasm 10.9 b,v) bo’lishi mumkin. Rasm 10.9. Ilgarilama plastik deformatsiyasini qo’llanishiga misollar: a-yo’nishda, b-sidirishda (protyachivaniye), d-jilvirlashda. Yuqoridagi usul ko’pchilik holatlarda yuqori puxtalikdagi materiallarni ishlanuvchanligini oshirish uchun qo’llaniladi. 243 Ma’lumki, ishlash kattalashib a ga yetganda kesish harorati ham ko’tarilib krit ga yetadi (rasm 10.10). Bu haroratda kesib qirindi olish mumkin bo’lmay qoladi, chunki keskich asbobi tig’i mustahkamligini yo’qotib, kesolmay qoladi. Bu to’g’rida olim K.Zalomon bunga quyidagi gipotezani taklif qiladi. Kesish tezligini yanada ko’tarilishi bilan kesish harorati ko’tarilib kesish tezligi 3 ga yetgach kesish harorati yana kritik qiymatidan pastga tushadi va b tezlikka pasayib yetganda kesish harorati yana kritik qiymatidan pastga tushadi, natijada kesib ishlash yana mumkin bo’ladi. Rasm 10.10. K.Zalomonning harorat egri chizig’i Bu gipotezaga fizikaviy asos-sabab bor: plastik po’latdan yasalgan namunaga katta tezlikda (50 m/s dan katta) kuchlanish berilganda u mo’rt yemirilgan, plastik deformatsiyani izi ham ko’rinmagan. Demak, “mo’rtlik” va “plastiklik” nisbiy tushunchalar: qancha deformatsiya tezligi katta bo’lsa, plastik materiallar xossalari mo’rtlik xossalariga yaqinlashadi. 244 K.Salomonning fikricha, kesish jarayonida issiqlik ta’sirining asosiysi bu kesilayotgan qatlamni plastik deformatsiyalanishiga (qirindiga aylanishidagi) sarf qilinayotgan ish, kesish tezligi kattalashishi bilan ishlanayotgan material xuddi “mo’rtlashgandek” va qirindi hosil bo’lishdagi issiqlik kamayadi. Bu gipoteza amalda tasdiqlanmagan, negaki bu tasodif emas. Ma’lumki, vaqt birligi ichida qirindi hosil bo’lishi va uni chiqarib tashlash uchun sarflangan ish deyarli hammasi issiqlik Q ga o’tadi va quyidagi bog’liqlikka ega: P Q Belgilangan, kesish tezligi ortishi bilan kesish kuchi kichiklashadi, ma’lum ko’rsatkichga kelib keyinchalik ta’sir qilmaydi hisob. Lekin, juda katta tezlikda u kattalashadi: qirindini yo’nalishi va harakatini tezlashishi bilan bog’liq inersion kuchlar o’sishi bog’liq (rasm 10.11). Rasm 10.11. Kesish kuchiga kesish tezligini ta’siri. 1-alyuminiyni kesishda, 2-po’lat 45 ni Shunday qilib, bog’liqlik f P Z tasdiqlaydiki, uni qiymati-darajasi yuqori chegarasida kesish tezligi kattalashishi umumiy issiqlikni (qirindi olishni) o’sishiga olib keladi. Shu bilan bir qatorda qirindida qolayotgan issiqlik ulushi ham 245 ko’payadi (issiqlik oqimi inersiyali bo’lgani uchun). Bu kesish haroratini pasaytirishi kerak edi, agar oldingi va orqa yuzalar ishqalanishidan hosil bo’ladigan issiqlik manbai bo’lmasa. Shuning uchun deformatsiya zonasidan keskichga o’tmasdan issiqlik kamaysa ham; barcha issiqlik hosil bo’layotgan va kelayotgan issiqlik miqdori ko’payadi. Bu mulohazasiz haroratni bir tekisda o’sishga olib keladi. Hodisa kontakt yuzalarda ishlanayotgan materialning yupqa erigan qatlami hosil bo’lmaguncha davom etadi. Download 178 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|