X. S. Xadjayev, sh sh. Fayziyev m. E. Jabbarov. Makroiqtisodiyot

B
 
 
Masalalar 
 
 
 
ank tizimidan tashqaridagi barcha mavjud naqd pullar va xo‘jalik 
sub’ektlari tomonidan bitimlar tuzish uchun ishlatilishi mumkin bo‘lgan 
depozitlar pul taklifi deb ataladi. 
Pul taklifi 1/rr koeffitsientiga bog’liq bo‘lib, uni bank multiplikatori yoki pul 
ekspansiyasi multiplikatori deb ataladi hamda u ushbu bank rezervlar normasida 
ortiqcha rezervlarning bir pul birligi bilan yaratilishi mumkin bo‘lgan yangi kredit 
pullarning eng ko‘p miqdorini bildiradi. 
Markaziy bank bevosita pul bazasi ustidan nazorat qiladi va uning miqdoriga 
ta’sir ko‘rsata borib, mamlakatdagi makroiqtisodiy vaziyatni hamda milliy iqtisod 
rivojlanishini o‘zgartiradi. 
Pul bozoridagi muvozanat bu uning shunday holatiki, bunda pulga talab hajmi 
va pul taklifi hajmi bir biriga mos keladi.
Pul bozorida muvozanatni ta’minlovchi vosita bo‘lib foiz stavkasi hisoblanadi. 
1.Tijorat bankining pul zaxiralari 250 mln. pul birligini tashkil etadi. 
Depozitlar 980 mln. pul birligiga teng. Majburiy zahiralar me’yori 20 %ni tashkil 
etadi. Agar bank ssuda berish uchun ortiqcha zahiralardan foydalanishga qaror 
qilsa, pul taklifi qanday o‘zgarishi mumkin? 
▲ ▲ ▲ 
9-MAVZU. PUL TAKLIFI. PUL BOZORIDA 
MUVOZANAT 

---

31
X.S.Xadjayev, SH.SH.Fayziyev, M.E.Jabbarov – MAKROIQTISODIYOT
2. Majburiy zaxiralar me’yori 20 %ga teng. Tijorat banki ortiqcha zaxira 
sifatida depozitlar summasidan yana 5 %ga ega. Depozitlar miqdori 20 000 ni 
tashkil etadi. Bank ssuda berish uchun qanday maksimal summadan foydalanishi 
mumkin? 
▲ ▲ ▲ 
3. Iqtisodiyotda pul bazasi 300, majburiy zahiralar 130, pul massasi 960, 
depozitlar 790. Berilgan ma’lumotlar asosida pul multiplikatorini aniqlang. 
▲ ▲ ▲ 
4. Agar rezerv me’yori 0,35 ga, deponentlash koeffitsienti esa 0,3 ga teng 
bo‘lsa: 
a) 
pul multiplikatori miqdorini aniqlang; 
b) 
agar Markaziy bank ochiq bozordagi operatsiyalar orqali pul taklifini 
350 mln. so‘mga oshirmoqchi bo‘lsa, davlat obligatsiyalarini qanday miqdorda 
sotib olishi kerak? 
▲ ▲ ▲ 
5. 
Iqtisodiyotda pul bazasining hajmi 200 mln.so‘m. Deponentlash 
koeffitsienti 0,8. Tijorat banklarining rezerv me’yori 20%. Real pul qoldiqlariga 
bo‘lgan talab quyidagi tenglik orqali ifodalanadi: L= 0,4Y – 50i, daromadning 
hajmi Y = 800. Narxlar darajasi P = 4. Muvozanatli foiz stavkasini aniqlang. 
▲ ▲ ▲ 
6. Bank multiplikatori 2,5 ga teng. Pul taklifining qo‘shimcha o‘sishi 60 mln. 
so‘mni tashkil etdi. Rezerv me’yorini va pul taklifining qo‘shimcha o‘sishiga sabab 
bo‘lgan ortiqcha rezervlar hajmini aniqlang. 
▲ ▲ ▲ 
7. Iqtisodiyotda pul massasi 2,7 mlrd.so‘mga teng. Pullarni depozitlash 
koeffitsenti 0,8 ga teng bo‘lsa, naqd pullar miqdori (S) nimaga teng bo‘ladi? 

---

32
X.S.Xadjayev, SH.SH.Fayziyev, M.E.Jabbarov – MAKROIQTISODIYOT