X seytkamalov, U. Jaksimova

STUDENTLER WAQTÍN BÓLISTIRIW 
Studentlerdiń ózbetinshe jumıslardı orınlawı bos waqıttı jobalastırıw menen 
baylanıslı. Bunda sabaqtan keyingi waqtın qanday ótkeriwdi jobalastırıw zárúrli rol 
oynaydı. 
Aqılıy miynet etip sharshaǵanda adamnıń mıyı talıqsıydı. Onıń psixologiyasına 
tásir kórsetedi. Dawamlı ruwxıy hám aqılıy sharshaw fizikalıq sharshawǵa 
qaraǵanda kóbirek densawlıqqa unamsız tásir kórsetedi. Sonıń ushın sharshaǵanda 
dem alıw kerek. Hámme ushın dem alıw tártibi birdey bolmaydı. Bul óz-ózinen 
málim. Hár bir studenttiń ózi dem alıw hám islew tártibin belgileydi. Lekin soǵan 
qaramay hár bir student yadında tutıw kerek: auditoriyada sabaq kestesi boyınsha 6 
saat oqıǵannan soń, belgili aralıǵında waqıt mıy dem alıwı kerek. Psixologiya 
boyınsha qánige - ilimpazlardıń pikirine qaraǵanda keminde 3 saat basqa jumıslar 
menen shuǵıllanıwı, dem alıwı, ásirese ashıq hawada seyil etiwi usınıs etiledi. 
Sabaq tayarlaǵanda erkin túrde ádebiyatlar menen islegende hár yarım saatta 10-15 
minut dem alıwı máslahát beriledi. 

---

Studentlerdiń ózbetinshe jumıslarınıń natiyjeliligi waqıttan aqılǵa say 
paydalanıwına baylanıslı. Bunda studentler waqıttan paydalanıw tájiriybelerin 
úyreniwi, olardan kelip shıǵıp, waqtın bólistiriwi zárúr. 
Student - jaslardıń erkin kitap oqıwı ushın zamanagóy kitapxana, oqıw zalları, 
kompyuter orayları, xalıq aralıq ilimiy informaciyalıq oraylar bolıwı úlken 
áhmiyetke iye. 
STUDENT ÓZBETINSHE JUMÍSÍN BAHALAW TÁRTIBI 
Studentler ózbetinshe jumısın shólkemlestiriw, qadaǵalaw «Student ózbetinshe 
jumısın shólkemlestiriw, qadaǵalaw hám bahalaw tártibi haqqındaǵı nızam» 
tiykarında alıp barıladı. Usı nızam Ózbekstan Respublikası Ministrler Kabinetiniń 
2001-jıl 16-avgusttaǵı Joqarı hám orta arnawlı bilimlendiriw ministrliginiń
2005-jıl 21-fevraldaǵı 34-sanlı buyrıǵı menen tastıyıqlanǵan «Student ózbetinshe 
jumısın shólkemlestiriw, qadaǵalaw hám bahalaw tártibi haqqında»ǵı nızamǵa 
tiykarlanıp islep shıǵılǵan hám de kadrlar tayarlaw sıpatın qadaǵalawda 
studentlerdiń ózbetinshe jumısların shólkemlestiriw, qadaǵalaw hám bahalaw 
tártibin belgileydi. 
Studenttiń ózbetinshe jumısı oqıw jobasında arnawlı bir pándi ózlestiriw ushın 
belgilengen oqıw jumıslarınıń quramalı bólegi bolıp, metodikalıq hám 
informaciyalıq resurslar menen támiyinlenedi hám de orınlanıwı reyting sisteması 
talapları tiykarında qadaǵalanadı. 
Student ózbetinshe jumısın bahalaw tártibi tómendegishe: 
- studentler ózbetinshe jumısın qadaǵalaw tikkeley pán boyınsha oqıw 
procesin alıp baratuǵın professor-oqıtıwshı tárepinen ámelge asırıladı;
- studentlerdiń ózbetinshe jumısı reyting balları menen (pánge ajıratılǵan 
ózbetinshe tálim saatına salıstırǵanda) bahalanadı hám nátiyjesi pán boyınsha 
studenttiń ulıwma reytingine kiritiledi;
- studentler ózbetinshe jumısın bahalaw kriteriyaları tiyisli kafedralar 
tárepinen islep shıǵıladı hám fakultet Ilimiy keńesinde tastıyıqlanadı;
- ózbetinshe jumıslardı bahalaw kriteriyaları studentlerge oqıw jılı semestri 
baslanıwınan aldın hár bir pán professor-oqıtıwshısı tárepinen studentlerge oqıw-
metodikalıq materiallar menen birgelikte tarqatıladı;
- pánler kesiminde studentlerdiń ózbetinshe jumısları boyınsha ózlestiriw 
úzliksiz túrde studentler toparlarında hám de hár oqıw jılında keminde 2 ret 
kafedra jıynalıslarında dodalanıp barıladı;
- studentlerdiń ózbetinshe jumısı hár bir kafedranıń reyting aynasında kórsetip 
barıladı;

---

- studentlerdiń ózbetinshe jumısı hár bir kafedrada pán oqıtıwshısı tárepinen 
dizimge alınadı hám oqıw jılı dawamında saqlanadı;
- joqarı oqıw ornında joqarı dárejede bahalanǵan studentlerdiń ózbetinshe 
jumısları materiallıq hám ruwxıy jaqtan xoshametlenedi. 
Juwmaqlawshı qadaǵalaw sorawlarınıń birewi ózbetinshe tapsırmalardan ibarat 
bolıp, ol 100 ballıq bahalaw sistemasında 20 ball kóleminde bahalanıwı usınıs 
etiledi. Bahalawdıń 5 ballıq sistemasında bolsa 1 ball muǵdarında bahalanıwı 
múmkin. 
Oqıw jobasında ózbetinshe tálim saatları sabaqlardıń túrine qaray payızlar 
esabında bólistiriledi. Lekciya oqıw júklemesinde pánge ajıratılǵan saat kóleminen 
kelip shıqqan halda ózbetinshe tálimge saat ajratıladı. Mısalı, pánge 60 saat
ajıratılǵan bolıp, onıń 30 saatı, yaǵnıy 50 payızı lekciya bolsa, joba boyınsha 
ózbetinshe tálimge berilgen 60 saattıń 50 payızı, yaǵnıy 30 saatı lekciya ushın 
ózbetinshe tálimge tiyisli boladı. Ámeliy, laboratoriya, seminar sabaqlarına da 
sonday kólemde ózbetinshe jumıs saatı bólistiriledi. Tapsırmalar topardaǵı 
studentlerge ulıwma tárizde beriledi hám olar bul tapsırmalardıń hámmesin 
orınlawı shárt. Qadaǵalaw waqtında oqıtıwshı studentten qálegen temanı sorap 
tiyisli ball menen bahalaydı. 
Studentler erkin túrde lekciya, ámeliyat hám laboratoriya sabaqlarına
tayarlanadı. Lekciya sabaqları boyınsha usınıs etiletuǵın ádebiyatlardı oqıydı hám 
bólek dápterge konspekt jazadı. Ámeliy sabaqlar boyınsha kórsetilgen temalarǵa 
tiyisli belgili sandaǵı máselelerdi erkin sheshedi hám sheshimlerin dápterge jazadı. 
Laboratoriya sabaqları boyınsha pán dástúrinde kórsetilgen jumıslardı pán 
oqıtıwshısı yamasa laborant qadaǵalawı astında atqaradı, nátiyjeler alıp sol jumıs 
boyınsha esap kitap jumısları, grafik dúziw, esabat jazıw sıyaqlı islerdi ǵárezsiz 
túrde atqaradı. Seminar sabaqları boyınsha bolsa, berilgen temanı úyde erkin túrde 
úyrenip, onı topar studentlerine bayanlaydı hám dodalawǵa alıp shıǵadı. 
Ózbetinshe tálim tapsırmaları sabaqtan tısqarı waqıtlarda pán oqıtıwshısı 
yamasa kafedrada dúzilgen keste tiykarında assistent-oqıtıwshılar tárepinen qabıl 
etiledi. 
Pán boyınsha studentlerdiń ózbetinshe jumısları oqıw semestri dawamında 1 
ret tekserilip, hár bir qadaǵalaw maksimal 20 ball menen bahalanadı. Semestr 
juwmaǵında ózbetinshe jumıs nátiyjeleri ulıwma reyting balına qosıladı. 

---

PAYDALANÍLǴAN ÁDEBIYATLAR 
1. Баракаев М ва бошқалар. Мустақил таълимни ташкил этиш методикаси. 
Ўқув - услубий қўлланма. Т., “Истиқлол нури”. 2017 йил
2. Болтабаев С.А. Таълим жараёнида мустақил ўқув фаолиятини ташкил этиш 
механизмлари. Замонавий таълим. 2019, 7(80) -Б.17-22
3. Дадамирзаев Ғ. Болтаева М. Мустақил таълимни шакллантиришнинг 
методологик асослари. Таълим муаммолари. 2008, № 1, 78-79 бетлар. 
4. Голиш Л. В., Файзуллаева Д. М. Педагогик технологияларни 
лойиҳалаштириш ва режалаштириш. - Т.: ТДИУ, 2014. 
5. Григорян В.Г., Химич П.Г. Роль преподавателя в организации 
самостоятельной работы студентов. Высшее образование в России. 2009. 
№11.С108-114. 
6. Хусаинов Р.Р. Олий таълимда фанларни ўқитиш сифатини оширишда 
мустақил таълимнинг роли. Замонавий таълим. 2016, 4. -Б.25-32 
7. Жаксымова.У.Ж. Мустақил таълимни ташкиллаштириш ва интерфаол 
методлардан фойдаланишнинг аҳамияти. «Фан, таълим ва ишлаб чиқариш 
интеграциясини 
ахборот-коммуникация 
технологиялари 
асосида 
ривожлантириш истиқболлари» илмий-амалий конференция материаллари, 
Карши-2016 27-28 март. Б.399-400. 
8.Мирзиёев Ш. Ўзбекистон Республикаси олий таълим тизимини 2030 
йилгача ривожлантириш Концепцияси. 2019 йил 8 октябрдаги ПФ-5847-сон 
Фармони. https://lex.uz/
9.
Муслимов Н.А., Қўйсинов О.А. Касб таълими ўқитувчиларини
тайёрлашда мустақил таълимни ташкил этишнинг 
назарияси 
ва 
методикаси. Монография. Т.: «Фан», 2009 
10. Ўзбекистон Республикаси Президентининг “Олий таълим тизимини янада 
ривожлантириш чора-тадбирлари тўғрисида”ги қарори. “Халқ сўзи” газетаси. 
2017 йил, 21 апрель, № 79 (6773). 
11.“Таълим тўғрисида”ги Қонун. ЎРҚ-637-сон. 2020-йил 23-сентябрь. 
https://lex.uz/
  
12. Тожибоева Д. Махсус фанларни ўқитиш методикаси. - Т.: Фан ва 
технология, 2007. -271 б.

---