Янги давр фалсафасининг ривожланишидаги ижтимоий-сиёсий шароит. Инглиз фалсафаси. Француз фалсафаси

Субъектив идеализм фалсафаси

• Асосий ғоялар

• Машҳур вакиллари

• Фикр ягона воқеликдир;
• Фикр фақатгина инсон
• онгида мавжуд бўлади,
• яъни инсон онги ундан
• ташқарида ҳеч нарса
• мавжуд бўла олмайдиган
• мавжуд воқеликдир.

• Джорж Беркли;
• Давид Юм;
• Иоганн Фихте

• Дэвид Юм
• (1711-1776) – инглиз файласуфи,
• субъектив идеалист

• Асосий фикрлари:

• -Борлиқ ва руҳ алоқаси муаммосини ечиб бўлмайди;
• -Инсон онги фикр (ғоя)ларига боғлиқ;
• -Инсоннинг ўзи жамганган ғоядир (бутун инчон умри давомида
• унинг идеал қуввати – тажриба, билим, ҳис-туйғуларнинг
• ривожланиш жараёнидир);
• Ўзининг идеал моҳиятисиз (масалан тарбия, тажриба, қадриятлар тизими)
• Инсон умуман дунёни тўлиқ қабул қила олмас эди;
• -Инсон икки идеал асос (ибтидо) дан иборат:
• “Ташқи тажриба таассуротлари” – орттирилган билим ва тажриба;
• “Ички тажриба таассуротлари” – жазава (аффект), эҳтирос кабилар
• инсон ҳаёти ва тарихида катта роль ўйнайди.

• Иоганн Готлиб Фихте
• (1762-1814) – немис классик
• фалсафаси вакили.
• Субъектив идеалист.

• Асосий қарашлари:

• “Мен - концепция”сини Кант фалсафасига
• Қарши қарашлари туфайли илгари суради.
• Фихте бош қарама-қаршиликни кантча
• билувчи субъект (инсон) ва билинмас
• оламнинг (“нарса ўзида”) бўлинишида
• кўради. Ушбу бўлиниш, Фихте фикрича
• ақлнинг, антиномияларнинг билиш
• имкониятлари чекланганлиги тўғрисидаги
• идеал каби, фалсафани унинг асосий
• вазифаси – борлиқ ва фикрни
• бирлаштиришдан умид қилади.

• Эркинлик муаммоси
• Эркинлик – умумий заруратга
• ихтиёрий бўйсунишдир.
• Бутун инсоният тарихи –
• эркинлик тарқалиши жараёни,
• унинг ғалабаси томон йўлдир.
• Умумий эркинликнинг асоси –
• барчанинг хусусий мулк билан
• таъминланганлидидадир.

•