Yil “J t o f L / y I l “/ ? Ilmiy ish asoslari

4-mavzu. Tadqiqot mavzusini tanlash va mavzu bo6yicha adabiyotni izlash
(I band)
Dastlabki asoslar haqida, Tadqiqot mavzusini tanlashda yondashuv. Taklif etilgan 
mavzuni tanlash qanday amalga oshiriladi? Bunda ikkita imkoniyat mavjud: birinchisi
- ilmiy rahbar yoki kafedra taklif etgan mavzulardan birini tanlash, ikkinchisi -
mustaqil tarzda o ‘z ilmiy qiziqishlaridan kelib chiqqan holda tanlash.Adabiyotni 
o ‘rganish nimadan boshlanadi? Metoforik m a’nolar turini tahlil qilishdan oldin 
mazkur m a’noni qanday hosil qilinganligi, bu tilda metoforik m a’nolaming qanday 
turlari mavjudligi, ular so‘z turkumlari o ‘rtasida qanday taqsimlanishi va bunda 
qanday farqlar kuzatilishini aniqlash lozim. Agarda mazkur vaziyatda tanlangan 
ishlaming ro‘yxati bibliografik manbalaming katta sonini o ‘rganib chiqqanda ham 
juda ham kichik va qisqa b o isa , bunda xatolaming boshqa turi kuzatiladi - mavzuni 
nomi bilan umumiy unsurga ega b o ig a n ishlami kiritish. Bu ro‘yxatni haddan ziyod 
kengayishiga olib keladi. Bu xatolar tadqiqotchining lingvistik kompetensiyasini 
doimiy kengayishi hisobiga hamda nomlaming tur modellarini bilish asosida 
mavzuning taxmin etilayotgan mazmuni bilan nomni qiyoslashning amaliy 
ko‘nikmalarini ishlab chiqish yo‘li bilan bartaraf etiladi. Bundan tashqari, ishning 
nomi haqida tasavvur shakllantiradigan maxsus nashrlar, ulaming mazmuni haqida 
m a’lumot beradigan manbalar ham mavjud. Ular qatoriga birinchi navbatda, referativ 
jum allar kiradi. Ularda olinishi qiyin bo‘lgan m a’lumotlar o ‘z aksini topadi. Manba 
mazmuni haqida qaydlar, bundan tashqari signal axborot (axborot markazlar 
tomonidan chop etilayotgan eng dolzarb materiallaming tasvirini beruvchi nashrlar)
5

---

deb nomlanuvchi, u vaki bu nashriyol tomonidan kitoblarga tayyorlanadigan reklama 
annotatsiyalari, nashriyotlaming kelajak rejalari ham m a’lumot beradi.
5-mavzu. T adqiqot mavzusini tanlash va mavzu b o ‘yicha adabiyotni iziash
(II band)
Har bir manbaning to ‘liq bibliografik tasviri berilgan bibliografik kartochka 
tuziladi. Uning faqatgina bir tomoni toTdiriladi, boshqa tarafi qaydlar uchun bo‘sh 
qoldiriladi. Kartochkalar shaxsiy ishchi kartotekani tashkil qiladi. U ish uchun har 
qanday qulay prinsip asosida tuziladi: mavzular bo‘yicha, alifbo tartibi, o ‘qish 
muddatiga ko‘ra, muhimligi darajasi va nashr turlariga ko‘ra (monografiya, maqolalar 
to‘plami, jum al, risola va h.k.).