Yil “J t o f L / y I l “/ ? Ilmiy ish asoslari

9-mavzu. Ilm-fanda yangilik, ilm-fan va tanqid, ilm-fan va ijod, ilmiy tahlil 
natijalarini dastlabki umumJashtirish. Ilm-fanda yangilik, ilm-fan va tanqid,
ilmiy bahs
llm-fanning maqsadi va mazmunini tashkil qilgan yangilikni izlash hech qachon 
bir m a’noda natijaviy boMmagan. Haqiqatga yaqinlashuv doimo xato va adashishlar 
bilan kuzatilgan va kuzatiladi, Chunki, har bir alohida shaxsning xattoki, daho bo‘lgan 
shaxsning ham idrok etish imkoniyatlari va har bir davming ilm-fanga qo‘shgan ulushi 
naqadar katta bo‘lishiga qaramay, doimo cheklangan. Xato, adashishlami anglab 
tadqiqotchi 
ulami 
bartaraf 
etish 
yo‘lini 
izlagan. 
Ixtiyoriy 
adashish, 
anglashilmovchiliklar ilm-fanda doimo mavjud bo‘lgan. Agarda ilmiy adabiyotni 
o'qishda o ‘zga fikrlami o ‘zlashtirish yoki shaxsiy ilmiy muloqotda ishtirok evrestik 
xarakterga ega b o is a 5 bu yangilikni izlash jarayoni ijodiy harakat, akt b o ‘lmog‘i 
lozim.Ilmiy tadqiqot ishidagi yangilik toifasining o ‘zi turli hodisalarni o 4z ichiga 
qamrab oladi: ilk bor aniqlangan til dalili yoki qonun, tadqiqotning yangi uslubini 
yaratish, muammo qo‘yish yoki uni hal qilish, yangi ilmiy yo‘nalishni kashf etish.
10-mavzu. Fanda ilmiy tadqiqot, talabalarning ilmiy tadqiqot ishlari 
tashkillashtirish yo6llari
Fanni amalga oshirish va rivojlantirishning shakli bu ilmiy tadqiqotdir, ya’ni fan 
va amaliyot uchun ishonchli isbotlangan va foydali
B oig an echimlami maksimal darajadagi samarani olish maqsadida ilmiy 
metodlar yordamida hodisa va jarayonlani o ‘rganish, ularga turli omillaming ta’sirini 
tahlil qilish hamda hodisalar o ‘rtasida o ‘zaro ta ’simi o ‘rganishdir.
11-mavzu. Talabalar o4quv tadqiqiy ishining maqsad va vazifalari. Ilmiy
tadqiqot
Ilmiy tadqiqotning maqsadi muayyan obyektni aniqlash, uning tuzilma, tavsifi 
aloqalarini fanda ishlab chiqilgan idrok etishning tamoyil va metodlari asosida hamma 
tomonlama ishonchli o ‘rganish hamda inson faoliyati uchun foydali bo'lgan natijalami 
olish va ularni ishlab chiqarishga keyingi samarani hisobga olgan holda joriy etish har 
qanday ilmiy tadqiqotm ishlanishining asosi metodologiyadir, ya’ni ilmiy tadqiqot 
ustida ish olib borganda qoilaniladigan metod, uslub, echimlaming majmuasi hamda 
ulami q oilash ketma ketligidir. Umuman olganda, metodologiya bu qo‘yilgan ilmiy 
tadqiqiy vazifani echish rejasi, sxemasidir. Ilmiy tadqiqot uzluksiz rivojlanishda 
o crganilishi lozim hamda nazariyani amaliyot bilan o ’zaro bog'liqligiga tayanishi
7

---

lozim. Ilmiy tadqiqotda idrok etish vazifalari muhim rolga ega, ulardan eng katta 
qiziqishga empirik va nazariy masalalar ega. Empirik masalalar o ‘rganilayotgan 
hodisa va jarayonlami turli omillarini aniqlash, tasvirlash va batafsil o‘rganishga 
qaratilgan. Ilmiy 
tadqiqotlarda ular idrok etishning turli uslublari bilan kuzatuv va 
eksperiment yordamida hal qilinadi.