Yil “J t o f L / y I l “/ ? Ilmiy ish asoslari

2-mavzu. Fanning tavsifi: “ilm-fan” yangi bilimni izlash jarayoni, insonning 
ilmiy faoliyati, ilmiy izlanishning qavd etilgan natijasi sifatida.Ilm-fan nima?
Ilm-fan bu:
- tabiat, inson va jamiyat haqidagi juda aniq maksimal obyektivlashtirilgan 
bilimni olishga qaratilgan ilmiy izlanish jarayonidir;
- mazkur jarayon mobaynida olingan bilim, ilmiy axborot deb nomlanadi;
- insonning ilmiy faoliyati, ilmiy bilimni olish, qayta ishlash va saqlashdan 
iborat bo4lgan kasbiy faoliyatning turi hisoblanadi;
Ilm-fanda tadqiq jarayonining kechishi va natijaviylik qarama-qarshi, o ‘zaro zid 
qo‘yiladi.
Fan bu insonlaming maxsus faoliyati natijasida olinadigan hamda jamiyatning 
bevosita ishlab chiqarish kuchiga aylantiriladigan tabiat, jamiyat va tafakkuming 
obyektiv qonunlari haqidagi uzluksiz rivojlanayotgan ta’lim tizimidir.
Ilm fanni turli yo‘nalishlarda o ‘rganish mumkin:
1. Ijtimoiy ongning o ‘ziga xos shakli, uning asosini bilimlar tizimi tashkil qiladi;
I I L A s o s i y n a z a r i y q i s m ( m a ’r u z a m a s h g ‘ul ot I ar i )
4

---

2. Obyektiv dunyoni qonunlarini idrok etishning jarayoni;
3. Mehnatni ijtimoiy taqsimlanishining aniq turi;
4.Ijtimoiy rivojlanishning muhim omili hamda bilimlarni ishlab chiqarish va 
ulardan foydalanish jarayoni.
3-mazvu. Fan yangi bilim izlash jarayoni sifatida. Filologiya fan sifatida. 
lingvistika va uning filologiyaga aloqadorligi. Nima uchun qayd etilgan mavzuga
murojaat etish lozim?
Bu savolni qo‘yilishi qiziqarli, axir filologik ta’limotning asosiy mazmunini 
tashkil qilgan barcha lingvistik va adabiyotshunoslik fanlari talabaning fakultetda 
tahsil olishining butun davrida o ‘rganiladi. Ehtimol, biz bu fanlarga xuddi 
“ichkaridan” qaragandek qaraymiz. Bunda biz javob bera olmaydigan savollar bor, 
ular qatoriga quyidagilar kiradi: nimaga bir biriga o ‘xshamagan lingvistika va 
adabiyotshunoslik filologiyaga mansub? Lingvistika fan sifatida adabiyotshunoslikdan 
nimasi bilan farqlanadi? Nimaga filologik bilim ilmiy hisoblanadi? Nimaga filologiya 
fakultetlarida filologiya deb nomlangan fan yo‘q? Bu savollarga javob olish juda ham 
muhim, chunki biz bu javoblarsiz filologiya va mazkur sohadagi ilmiy tadqiqot nima, 
u qanday bo‘lishi lozim, filologiyada idrok etish jarayonlarining boshqa fanlardagi 
idrok etish jarayonidan farqi nima, hamda filologik tadqiqotga o ‘ziga xoslik, 
betakrorlikni berayotgan narsa nima degan savollarga javob bera olmaymiz.