Z. N. Adizov Buxoro Neft va gaz sanoati kasb-hunar kolleji direktori

20.4- rasm. Shartli bosim P_ih < 100 -s- 400 kgk/sm², t < 70°C bo'lganda
manometrni quvurning dcvorida o'rnatish sxemasi.


4- b о b. SUYUQLIK VA SOCHILUYCHAN
MODDALARNING SATHINI 0‘LCHASH
Sanoatning barcha tarmoqlarida tcxnologik jarayonlaming borishida moddaning sathini bir xilda saqlash asosiy o‘rin tutadi. Asosan ombor xonalarda keladigan xomashyolarni, tayyor mahsulotlarni saqlashdn ulaming sathini doimiy saqlab yoki tekshirib turish talab etiladi.
Jshlash usuliga ko‘ra sath o‘lchagichlar quyidagilarga bo'linadi Ko‘rsatish oynasi, qalqovichli, gidrostatik, elektrik, radioizotopli ultratovushli va vaznli sath o‘lchagichlar.
Suyuqlikning sathini o'lchashda asosan ko^£rsatish oynasi, qalqovi chli hamda gidrostatik sath o'lchagichlar qo‘llaniladi.
Sathni o‘lchashda qoMlaniladigan tuzilishi jihatidan eng soddn asbob ko'rsatish oynasi hisoblanib, bug¹ qozonlarida hamda turli xil sig‘imlarda tozalangan suyuqliklar sathini o‘lchashda ishlatiladi. I sathi o‘lchanayotgan suyuqlik solingan idish bilan birlashtirilib, trubk; sath o‘lchov birligida darajalangan shkalaga ega.
62




(l.ilqovichli sath o‘lchagichlar turli xil suyuqliklar sathini o‘lchash- ii kt'iig qodlaniladi. Qalqovichli sath o‘lchagichlar o‘z navbatida 1t1 nirga bo‘linadi:
qalqovichi doimiy qalqib turuvchi sath o‘lchagich;
• lalqovichi doimiy cho‘kib turuvchi sath o‘lchagich.
Minnchi turdagi sath o‘lchagichlarda (21- rasm) yumshoq trosning i'ii inmoniga qalqovich /, ikkinchi tomoniga esa uni tortib turish ■ Inin yuk osilgan. Yukning yon tomoniga ko‘rsatgich 4 o‘rnatilgan •hi lib, sathning o‘zgarishiga qarab reykali shkala bo‘ylab harakat- i iii.n11 Trosning harakati esa 3 roliklar yordamida boshqariladi.







Ikkinchi turdagi sath odchagichning sxemasi 22- rasmda keltirilgan bo‘lib, u sath o‘zgarishini masofaga uzatishi bilan oldingilaridan fani qiladi. Qalqovich vazifasini esa silindr shaklidagi metall trubk.i bajaradi. Qalqovichi doimiy cho^£kib turuvchi sath o‘lchagichniii|' ishlashi metall taibkaning suyuqlikka cho‘kish chuqurligiga qarali lining og'irligining o‘zgarishiga asoslangan.
Sathi o‘lchanayotgan suyuqlik solingan idish 1 ga richag mexanizmi 4 orqali o‘tgan yumshoq tros 3ga metall trubka 2 osilgan. Idishd.i suyuqlikning sathi o‘zgarsa, metall trubkaning trosga beradigan oghrlik kuchi o‘zgarib, richag mexanizmi yordamida sterjenli torsion trubk.i 5ni burilishga olib keladi. Torsion trubkaning burilish burchaul suyuqlik sathining o‘zgarishiga proporsionaldir. Sterjen uchipii o‘rnatilgan to‘siq asbob ishlashi uchun beriladigan siqilgan havo yo‘lmi berkitadi (suyuqlik sathi ko‘paygan holatda). Pnevmatik qurilma I dan beriladigan siqilgan havo bir paytning o‘zida shkalasi o'Ichov birliklarida darajalangan o‘lchov asbobi 8ga uzatiladi.

• 
  ndrostatik sath o‘lchagichlar (23- rasm) ham oziq-ovqat sanoatida tivii(|liklar sathini o‘lchashda keng qodlaniladi. Ularning ishlashi ■ iu\ idagi usulga asoslangan. Agar suyuqlikli idishga vertikal holatda и in.itilgan trubka tushirilib, unga siqilgan havo berisla, havoning in /omctrik trubkadagi bosimi idishdagi puflanadigan suyuqlik ¹ il.mdligining og‘irligiga teng bodadi. Bu esa o‘z navbatida idishda- I I 11vucjlik sathini belgilaydi.
  

IV/ometrik sath odchagichlar asosan aralashmalar va agressiv Miynqliklar sarfini odchash uchun qodlaniladi.

• 
  iulrostatik sath odchagichlar ikki turga bodinadi:
  

I I’ezometrik sath odchagichlar.
I )ifmanometrik (suyuqlikning balandligini bevosita o‘zgartirish m It bilan sathni odchash).


I )ifmanometrik sath odchagichlarda sath o‘zgarishini idishdagi iivnqlik ostidagi va ustidagi bosimlar farqi bilan aniqlanadi. Odchash i boblarining shkalalari sath odchov birliklarida yoki foizlarda daraja- l niadi.





x x