Z. X. A L im o V a transport vositalarida

Turli markadagi benzinlarning fizikaviy-kimyoviy xossalari
____________
(GOST 2084-77).
Sifat ko‘rsatkichlari
A-76
Etillaama- 
gan benzin
A-76
Etillangan
benzin
A-80 1
Etillangan
benzin
Ш-91 ,АИ-93 АИ-
95
Detonastiyaga bardoshligi: Oktan soni ( camida):
vlotor usuli bo‘yicha
76
76
76
82,5
85
85
rekshirish usuli bo'yicha
Normallanmagan 
80
91
93
95
Btillangan benzindagi 
}o‘rg‘oshin miqdori, g/dm3
0,013
0,17
0,15
0,013
0,013 0,013
Fraksion tarkibi, °C 
: 
Qaynay boshlashi (kamida)
Yozgi benzin uchun
35
35
35
35
35 
! 30
Qishki benzin uchun
Normallanmagan
10
% benzin ko'rsatilgan laroratda xaydaladi (ko‘pi Dilan):
Yozgi benzin uchun
70
70
70
70
70
75
lishki benzin uchun
55
55
55
55
55
55
50% benzin ko‘rsatilgan naroratda xaydaladi (ko'pi 
1
Dilan):
Yozgi benzin uchun
115
115
1 1 5
115
1 1 5
120
lishki benzin uchun
100
100 
1
100
100
100
105
90% benzin ko‘rsatilgan laroratda xaydaladi (ко‘pi 
1
bilan):
Yozgi benzin uchun
180
180
180
180
180
180
Qishki benzin uchun
160
160
160
160
160
160
Qaynashnin; oxiri (ko‘pi bilan):
Yozgi benzin uchun
195
195
195
205
205
205
lishki benzin uchun
185
185
185
195
195
195
Qoldiq miqdori, %
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
1,5
Qoldiq va yo'qolish 
miqdori, %, ko'pi bilan
4,0
4,0
4,0
4,0
4,0
4,0
ro‘yingan bug
4
bosimi, kPa:
Yozgi benzin uchun
66,7
Qishki benzin uchun
66,7-93,3
Kislota soni, KOH/lOO 
sm3
3,0
1,0
3,0
3,0
0,8
2,0
Xaqiqiy smolalar miqdori, 
mg/100sm3:
5,0
5,0
5,0
5,0
5,0
5,0
Benzinning induksion 
davri,min (ko‘pi bilan)
1200
900
600
900
1200
900
Oltingugurt miqdori, %
0,10

---

Biroq aviatsiya benzinida ishlaganda avtomobil dvigatelining 
klapanlari kuyib ketishi mumkin, chunki ular yuksak haroratda 
ishlashga moslanmagan. 90% qaynash nuqtasidan to qaynab bug‘la- 
nishning oxirigacha og‘ir uglevodorodlar bug'lanadi (egri chiziqning 
pastki qismi). Bu nuqtalar orasidagi haroratlar farqi qancha kam 
bo‘lsa, yonilg‘ining sifati, uning tejamligi shuncha ko‘p bo‘ladi va 
dvigatellar shuncha kam yeyiladi.
Yonilg‘ida og‘ir uglevodorodlaming ko‘p bo‘lishi maqsadga 
muvofiq emas, chunki ular batamom bug‘lanib ketmaydi. Ular suyuq 
tomchi holatida qolib, porshen halqalari orasidagi tirqishdan dvigatel 
karteriga tushadi, surkov moylarini yuvib ketadi, moyni suyultiradi, 
natijada dvigatel qismlari tez yeyiladi va yonilg‘i sarfi ortadi.
Qishda yurgizib yuborish oson bo‘lishi uchun yozgi va qishki 
benzinlar ishlab chiqariladi. Qishki benzinlar fraksion tarkibining 
yengillagi bilan farq qiladi.
Yozgi benzinning 10%i 70 °C gacha, qishkisi esa 50 °C gacha 
haroratda qaynab, bug‘ga aylanishi aniqlangan. Tegishlicha 50%i 180 
°C va 160 °C haroratgacha qizdirilganda 
benzin qaynab bug‘ga 
aylanadi. Yozgi benzinlar 196-205 °C da, qishkilari esa 185-195 °C 
haroratda qaynab to‘liq bo‘g‘ga aylanishi kerak.
Yonilg'ining bug‘lanish jarayoni bug‘lanish issiqligi bilan 
belgilanadi. Masalan, 1-kg benzinni bug‘latish uchun 75 kkal/kg 
miqdorda issiqlik kerak bo‘ladi.