41
в) [саноқ сон+[уйли;уруғ;танга;йил;ой;кун]. Бу қолипдаги
бирикмалар кўпинча ажралмаган ҳолда ишлатилади. Улар бир
бирикма саналади. Масалан: Маслаҳат бер, ў
н минг уйли қариндош!
(Алп.20). Мен
ўн олти уруғ Қўнғирот элининг ҳам бойи бўлсам, ҳам
шойи бўлсам, мен кимга закот бераман (Алп.18).
Дона сон.
[саноқ сон]+ [-та]=(дона сон)] қолипи
чексиз
миқдорда дона сонларни бериши мумкин. Кам фахм, ҳеч
нарсага
тушунмайдиган аёл юз ў
н тўртта деганига думоғи чоғ бўлиб,
кўнгли кўтарилиб (Алп.334). Тонг отган сўнг
қирқта айёр билан
мастонни йиғдириб келди (Ойс.9). Мени десангиз маслаҳат шул:
Доро подшонинг Ирам боғида парилар
мамлакатидан келтирган
париларидан
қирқта парини,
қирқта мастон,
қирқта айёрни менга
қўшасиз (Ойс.9).
Дона сон
-та қўшимчасини олиши ҳам, олмаслиги ҳам мумкин.
Бу сўздайтиб сағир Ёдгор қаради // Кўпкаридан
икки отли келади
(Алп.341). Болам, менинг олти ўғлим бор эди (Рав.24). Эронда ўн
отли келди (Ойс.14).
Шунингдек, жуфт ҳолда ҳам қўлланилиб, икки хил қолипда
воқеалашади:
а) [сон-сон+та] қолипида: Биров эмас,
уч-тўртта бўп борайин //
Бориб каттасига меҳмон бўлайин (Алп.40).
Do'stlaringiz bilan baham: