Ўзбекистон республикаси адлия вазирлиги тошкент давлат юридик институти

 
6) 
Жиноят қонунини шарҳлаш. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ҳуқуқ нормларини шарҳлаш – бу тафаккур жараёни бўлиб, у 
кодексдаги атамалар ва ифодаларнинг маъносини очиб бериш 
асосида жиноятлар ҳуқуқий нормаларни тушунтиришдан иборат. 
Ўзбекистон 
Республикаси 
“Норматив 
ҳуқуқий 
ҳужжатлар 
тўғрисида”ги қонунининг 31-моддасига кўра норматив-ҳуқуқий 
ҳужжатларни шарҳлаш норматив ҳуқуқий ҳужжатда ноаниқликлар 
топилган ёки у амалиётда нотўғри ва мантиққа зид тарзда 
қўлланилган ҳолларда амалга оширилади. Шарҳлаш жараёнида 
норматив ҳуқуқий ҳужжатларга тузатишлар, қўшимчалар, ва 
аниқлаштирувчи 
нормалар 
киритилишига 
йўл 
қўйилмайди. 
Қонунларга Конституциявий суд, қонун ости ҳужжатларига эса 
уларни қабул қилган органлар расмий шарҳ беради.
Қонунни шарҳлашнинг мақсади қонун талабидан келиб чиққан 
ҳолда уни аниқ тушунтиришдан иборатдир. Жиноят қонунини 
шарҳлаш субьекти, шарҳлаш усули ва шарҳлаш ҳажмига кўра қатор 
гуруҳларга бўлнади.  
Кодекс шарҳловчи субьектига кўра: легал шарҳлаш, суд 
томонидан шарҳлаш, илмий (доктринал) шарҳлаш турларига 
бўлинади. 
Жиноят қонунини шарҳлаш 
Субъектига кўра 
Ҳажмига кўра 
шарҳлаш 
Усулига кўра 
шарҳлаш 
Легал 
Суд 
томо-
нидан 
Тарихий 
Кенгай-
тирилган 
Мувофиқ 
Тизимли 
Грамма-
тик 
Илмий ёки 
доктринал 
Чегараланган 
Мантиқий 

---

77 
Легал шарҳлаш қонунда бундай ваколат берилган давлат органи 
томонидан амалга оширилади. Бу шарҳлаш расмий бўлиб, мажбурий 
аҳамиятга эгадир. Бу шарҳлаш аутентик шарҳлаш деб ҳам 
юритилади. Ўзбекистон Республикаси Конституциясига мувофиқ 
Ўзбекистон Республикаси Конституциявий суди шундай ваколатга 
эга бўлган органдир. Қонунни шарҳлашнинг бу тури қонуний кучга 
эга бўлади. Бундай шарҳлаш янги қонунни вужудга келтирмайди, 
балки, амалдаги қонунларни тушунтиради.