Ўзбекистон республикаси ички ишлар вазирлиги а к а д е м и я

қа принцип ва қонуниятларга асосланади. Оламнинг ғайри- 
табиий куч фаолияти натижасида пайдо бўлганлиги ғояси 
инкор кдлинади. Фан динни маданиятнинг таркибий қисми 
сифатида илмий услубларга таяниб ўрганади. Динни илмий 
ўрганиш далилларга асосланади. Диншунослик бу дал ил л ар- 
ни табиий ва ижтимоий фанлардан олади.
Тарихий манбаларга кўра инсоният ҳозирги ҳолатга эга 
бўлиши учун бир неча миллион йиллик тадрижий ривожла­
ниш даврларидан ўтган. Бу жараён бир қатор босқичларга 
бўлинади. Милоддан аввалги 40—35-минг йилликларда «Хомо 
хабилис» (ишбилармон одам) ўрнини «Хомо сапиенс» (онг­
ли одам) эгаллаган. «Хомо сапиенс»нинг дастлабки вакили 
«кроманьон одам» аждодларидан жисмоний тузилиши, фи­
зиологик ва руҳий имкониятлари билан кескин фарқ қилган. 
Шу даврдан бошлаб маданиятнинг муҳим элементлари тил 
орқали мулоқот қилиш, қон-қардошлик алоқалари, ўзаро 
муносабатларни ахлоқ нормалари асосида тартибга солиш 
сингари маданият элементлари вужудга келган.
27

---

Бизгача етиб келган археологик манбаларнинг тасдиқла- 
шича, юқори палеолит давридан бошлаб одамлар вафот эт­
ган уруғдошларини кўмиш маросимини амалга оширганлар. 
Марҳумларнинг танасига рангли бўёқ суртилган, қабрига ов 
ва меҳнат қуроллари, маиший буюмлар қўйилган. Қоя ва ғор- 
ларда чизилган сюжетларда одамлар ярим одам ва ярим хай- 
вон қиёфасида тасвирланган. Ушбу маълумотлар ҳам ўша вақт- 
да диннинг пайдо бўлганлигини кўрсатади.
Диннинг вужудга келиш сабабларини илмий ўрганиш 
қадимги даврлардан бошланган. Дастлабки илмий қарашлар 
Қадимги Шарқ ва Қадимги Ўрта Ер денгизи цивилизация-