Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таълим вазирлиги наманган муҳандислик-педагогика институти «транспорт воситаларидан фойдаланиш»

Шаҳар алоқа йўллари таснифи 
Шаҳар алоқа йўллари тизими шаҳарнинг аҳамиятли жойлари, унинг барча 
туманларини энг қулай ва иложи борича қисқа йўл билан ва энг кам вақт 
сарфлаган ҳолда ўзаро боглашни таъминлаши лозим. Бунда аҳоли яшовчи 
туманлар ва уларнинг иш жойлари ҳамда шаҳар маркази билан энг қулай 
транспорт алоқалари ўрнатилишига алоҳида эътибор берилиши лозим. 
Вазифаси ва ҳаракатни ташкил этиш ҳарактерига кўра шаҳар алоқа йўллари 
қурилиш ва лойиҳалаш меъѐрлари билан таснифланади. 
Автобусла тўхташ жойлари 
Автобуслар тўхташ жойлари, одатда, йўл ва кучларнинг текис-горизонтал 
бўлагида ҳамда йўловчи-ҳаракат полосаси билан туташтирилган бўлиши лозим. 
Автобус тўхташ жойлари белгиланган талабларга биноан бошқа жойларда ҳам 
бўлиши мумкин. Бундай ҳолларда қуйидаги қўшимча йўл шароитлари бўлиши 
талаб этилади. 
Белгиланган талаб регламентлари автобус тўхташ жойларини йўлларнинг 
кесишувчи ва туташувчи ерларида жойлаштиришни ҳамда йўловчиларнинг 
автобус тўхтов жойига келиши қулай бўлишини назарда тутади. 
Автомобил ва алоқа йўлларига қўйиладиган талаблар 
«Автомобил транспортида пассажирлар ташишни ташкил этиш қоидалари»га 
кўра автобусларда пассажирлар ташишда йўллар қуйидаги асосий шарт-
шароитларга жавоб бериши лозим: 
- йўлнинг транспорт қатнови қисми яхши бўлиб, унинг кенглиги қарама-
қарши йўналишларда автомобилларнинг етарли даражада хавф-хатарсиз 
ҳаракатланишига имкон бериши; 
- автобус сигимидан максимал фойдаланилганда ўққа тушувчи масса 
маршрутдаги кўприклар учун жоиз огирликдан ортиқ бўлмаслиги; 
- темир йўл кесишмаларидан автобусларнинг ўтиши темир йўл транспорти 
бошқармаси билан келишилиши, бунда автомобил йўллари ва кўчаларнинг 
темир йўллар билан кесишуви қурилиш меъѐрлари ва қоидалари ҳамда 
темир йўл транспорти талабларига мос келиши зарур; 
- ҳаракат учун хавфли бўлган барча жойлар, зарур агоҳлантирувчи белги ва 
тўсиқлар билан жиҳозланиши; 
- автобус маршрутларининг бошланиш ва охирги жойларида «чўнтаклар» ва 
пассажирлар учун махсус майдончалар бўлиши.
Ҳар бир маршрутдаги йўл шароитлари йил давомида камида икки марта
махсус комиссия билан текшириб чиқилиши зарур. Бундай комиссияга вилоятлар, 
+орақолпагистон ва Тошкент шаҳар автомобилларда ташиш уюшмалари 

---

пассажирлар хизмати ходими, Давлат автомобил назорати (ДАН) йўл хизмати 
ходими ва хокимият ходимлари киритилади. 
Автомобил транспорти пассажирлар ташиш маршрутларининг қатнов 
шароитларига мослигини назорат этишда қуйидагиларга алоҳида аҳамият 
берилиши лозим. 
Йўл қопламасида автомобил ўз бошқарувини йўқотишга ва синашга олиб келувчи 
чуқурлар ва чўкиб қолган нотекис жойлар бўлишига йўл қўймаслик зарур. 
Такомиллаштирилган қопламали ва қатнов қисми кенглиги 7 м дан ортиқ бўлган 
йўлларда транспорт воситалари ҳаракатини тартибга солиш мақсадида 
йўлларнинг қатнов қисми ва ўтиш жойларига чизиладиган белгилар аниқ ва яхши 
кўриниши лозим. Бундай белгилашлар «Йўл ҳаракати қоидалари» талабларига 
биноан ҳамда «Автомобил йўллари ва шаҳар кўчалари қатнов қисмига белгилар 
қўйиш йўриқномаси»га риоя қилинган ҳолда бажарилади. 
Барча йўллар узоқ масофадан ҳам яхши кўринувчи йўл белгилари билан 
жиҳозланиши лозим. 
Йўлларнинг таъмирланувчи бўлаги стандарт тўсиқ, кўчма устунчалар ва 
огоҳлантирувчи «Таъмирлаш ишлари» белгилар билан ўралган бўлиши шарт. 
Бундай белгилар йўлнинг ҳар иккила томонидан ҳам икки жойда: биринчиси 
таъмир жойидан 150-250 м (шаҳарлар ва аҳоли пунктларида 50 м) масофада. 
Иккинчиси эса таъмирланувчи бўлакнинг ўзида қўйилиши лозим. +оронги 
тушиши билан бундай жойларда қизил сигнал фонари ѐқиб қўйилиши керак. 
Ишламаѐтган йўл машиналари йўлнинг қатнов қисмида қолдирилмаслиги лозим.