Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таҳлим вазирлиги тошкент архитектура қурилиш институти

2.1-расм. Қиймат, нарх ва харажатлар 
 
Қиймат – бу мулкнинг пул эквиваленти. 
Кўчмас мулк объектининг бозор қиймати – бу рақобатчилик шароитида, очиқ 
бозорда объект сотилиши мумкин бўлган энг эҳтимоли юқори пул миқдори. Бунда, 
назарда тутилишича: 
битим томонларидан бири мулк объектини сотишга, иккинчиси сотиб олишга 
мажбур эмас; 
томонлар битим предмети ҳақида аниқ маълумотларга эга ва ўз манфаатлари 
йўлида ҳаракат қиладилар; 
баҳолаш объекти очиқ бозорга оммавий оферта шаклида тақдим этилган; 
битим нархи баҳолаш объекти учун маҳқул мукофотни ифодалайди ва битимни 
тузишга ҳеч қайси томон мажбур қилинмаган; 
мулк объекти учун тўлов пул шаклида амалга оширилади. 
Шу тариқа аниқланган бозор қиймати савдо предмети бўлиб ҳисобланади ва у 
кўтирилиш ҳам, тушиши ҳам мумкин. 
Нархлар сотувчи нархи, истеъмолчи нархи ва реализация нархларига бўлинади. 
Сотувчи нархи – бу сотувчининг, битимни амалга ошириш орқали, оладиган пул 
маблағи. 
Истеъмолчи нархи – бу истеъмолчининг уйни сотиб олишга қилган барча 
харажатларининг умумий йиғиндиси. 
Реализация нархи – бу истеъмолчининг сотувчига уй учун тўлаган пул миқдори. 
Бу нархлар воситачилар хизмати учун тўловлар ва битимни расмийлаштириш 
харажатлари миқдорига фарқланади. Воситачи мулкни сотувчисида ва истеъмолчисида 
бир хилда бўлиши ҳам, бўлмаслиги ҳам мумкин. Битим суғурталаниши ѐки 
суғурталанмаслиги, уни расмийлаштириш харажатлари битим иштирокчилари ўртасида 
турлича тақсимланиши ва бу харажатлар битимларда бир-биридан сезиларли даражада 
фарқланиши мумкин. Шунинг учун реализация нархи уйни ўзича тавсифлайди, 
 
 
 
 
ХАРИДОР 
 
 
 
 
МУЛК 
ОБЪЕКТИ 
Нарх – бу мулк объекти учун